Τώ καιρώ εκείνω, ᾿ακούσας ὁ ᾿Ιησοῦς ὅτι ᾿Ιωάννης παρεδόθη, ἀνεχώρησεν εἰς τὴν Γαλιλαίαν,καὶ καταλιπὼν τὴν Ναζαρὲτ ἐλθὼν κατῴκησεν εἰς Καπερναοὺμ τὴν παραθαλασσίαν ἐν ὁρίοις Ζαβουλὼν καὶ Νεφθαλείμ, 14 ἵνα πληρωθῇ τὸ ρηθὲν διὰ ῾Ησαΐου τοῦ προφήτου λέγοντος· γῆ Ζαβουλὼν καὶ γῆ Νεφθαλείμ, ὁδὸν θαλάσσης, πέραν τοῦ ᾿Ιορδάνου, Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν,ὁ λαὸς ὁ καθήμενος ἐν σκότει εἶδε φῶς μέγα καὶ τοῖς καθημένοις ἐν χώρᾳ καὶ σκιᾷ θανάτου φῶς ἀνέτειλεν αὐτοῖς.
Άπὸ τότε ἤρξατο ὁ ᾿Ιησοῦς κηρύσσειν καὶ λέγειν· μετανοεῖτε· ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν.(Μτθ δ΄12-17)
Αμέσως μετά τη σύλληψη του Προδρόμου, αδελφοί μου , ο Ιησούς άφησε την έρημο της Ιουδαίας και ήρθε στην χώρα των αμαρτωλών , τη Γαλιλαία των Εθνών όπως την έλεγαν οι ορθόδοξοι ιουδαίοι. Το πρώτο κήρυγμα του Χριστού είχε ως βάση την μετάνοια και κέντρο το νέο κόσμο του Θεού: την βασιλεία των ουρανών.
Βγήκε λοιπόν ο Ιησούς στη Γαλιλαία και δίδασκε : « Μετανοείτε γιατί η βασιλεία των ουρανών είναι κοντά». Μετάνοια κήρυξε ο Πρόδρομος Ιωάννης για να προετοιμάσει τον άνθρωπο για τον ερχομό του Σωτήρα. Από το κήρυγμα της μετάνοιας αρχίζει και ο Χριστός. Αλλά και μετά την ανάσταση Του αυτή την εντολή αφήνει στους αποστόλους: «Πηγαίνετε στα έθνη και κηρύξτε τους τη μετάνοια για την άφεση των αμαρτιών τους».
Μετάνοια= αλλάγη του νοός, του σκέπτεσθαι, μεταστροφή του τρόπου ζωής, επιστροφή του ανθρώπου στη ρίζα του , στο σπίτι του , στο φυσικό του περιβάλλον όπου εκεί μπορεί να ζει μόνο πνευματικά και άρα ουσιαστικά δηλ στην αγκαλιά του
Θεού Πατέρα. Μετάνοια σημαίνει αποταγή δηλ άρνηση του θελήματος μας, αναγνώριση της αμαρτίας και της πτώσης μας , συνείδηση της αμαρτωλότητας μας,
αναγνώριση ότι όλα είναι ανούσια πρόσκαιρα φθαρτά και μάταια και μόνο η ζωή κοντά στον Θεό έχει ουσία, ελευθερία και νόημα. Και δίψα για κάτι ανώτερο και αληθινό, δίψα για ζωή . Και αυτή η αληθινή ζωή είναι η επιστροφή στον Πατέρα. Αμετανόητος αποδείχθη ο πρώτος άνθρωπος ο Αδάμ. Γιατί όχι μόνο δεν αναγνώρισε το σφάλμα του που ήταν η παρακοή και ασυνέπεια στο θέλημα του Θεού, αλλά και κατηγόρησε τον Θεό για την πτώση του και κρίθηκε εξόριστος της χαράς του παραδείσου. Αμετανόητος αποδείχθηκε αρχαιότερα ο αρχάγγελος Εωσφόρος ο οποίος δεν απέβαλε από τον σκοτισμένο του νου την υπερηφάνεια και τον φθόνο αλλά βλασφήμησε τον Θεό και άλλαξε τη φύση του σε διάβολο και έγινε ο σατάν. Και όσο ο Θεός ενδιαφέρεται για αυτόν και τον πλησιάζει για να τον σώσει τόσο αυτός αποστρέφεται τον Θεό και σκοτίζεται και τον πολεμά.
Γι αυτό και οι πατέρες λένε πώς όλα τα αμαρτήματα διά της μετανοίας συγχωρούνται πλην ενός που είναι η αδυναμία του να μετανοήσει κανείς. Η αμετανοησία που είναι ομολογία αδυναμίας του Θεού να συγχωρήσει και να σώσει και άρα βλασφημία του αγίου Πνεύματος.
Μετάνοια λοιπόν σημαίνει αναγνώριση της αμαρτίας, μίσος και αποστροφή για την αμαρτία, απόφαση να μην την επαναλάβουμε, εξομολόγηση ειλικρινής δια των μυστηρίων της Εκκλησίας, έργα άξια της μετανοίας. Δηλ πολιτεία και ζωή σύμφωνα με το θέλημα του Θεού. Mετάνοια όμως σημαίνει και απαρχή νέας ζωής. Αφορμή για χαρά και αγώνα.
Για αυτό και ο σύγχρονος θεολόγος π. Κάλλιστος Γουέαρ τονίζει:"Μετάνοια είναι να βλέπω όχι το γιατί απέτυχα να γίνω κάτι, αλλά τι ακόμη μπορώ να γίνω με τη Χάρη του Χριστού".
Γιατί ο Χριστός διάλεξε τη μετάνοια ως πρώτο κήρυγμα και τη συνέδεσε με τον ερχομό της βασιλείας του Θεού στον κόσμο είναι προφανές. Ακούσαμε τον Πρόδρομο και φωστήρα της ερήμου Ιωάννη να λέγει: Ήδη η αξίνα είναι απάνω στον κορμό του δέντρου. Όποιο δέντρο δεν παράγει καρπούς κόβεται και ρίχνεται στη φωτιά. Είναι παρούσα λοιπόν η βασιλεία του Θεού στο πρόσωπο του Χριστού στον κόσμο. Η στιγμή είναι κρίσιμη. Ο ίδιος ο Κύριος είναι παρών. Είναι σημείον αντιλεγόμενον. Είναι η πέτρα που άλλος κτίζει πάνω της και άλλος ορμά επάνω της για να συντριβεί. Η παρουσία του Χριστού στον κόσμο είναι η κρίση του κόσμου.
Συνήθως συνδέουμε και καλώς συνδέουμε την Τελική Κρίση με τη Δευτέρα Παρουσία του Κυρίου. Αλλά και από αυτήν την πρώτη και ταπεινή του παρουσία στον κόσμο τολμούμε να πούμε πως ο Κύριος είναι το πρόσωπο του αιωνίου στοιχήματος της σωτηρίας ή απώλειας του κόσμου, το πρόσωπο της Κρίσεως. Είναι φως που έρχεται για να φωτίσει κάθε άνθρωπο κατά τον θεολόγο Ιωάννη. Το φως φωτίζει τους καλοπροαίρετους και έρχονται προς αυτό για να λάβουν περισσότερο φως. Ενώ οι αμαρτωλοί που τα έργα τους τελούν στο σκοτάδι και πατέρα και διδάσκαλο έχουν
του σκότους τον προστάτη τ.ε τον διάβολο, αρνούνται να έρθουν προς το φως γιατί τα έργα τους είναι έργα σκότους και ελέγχονται. Η γενιά του Χριστού έζησε αυτή την Κρίση. Οι απλοί, οι αγράμματοι, οι άγιοι, οι περιφρονημένοι γαλιλαίοι και μαζί με αυτούς αμαρτωλοί κι πόρνες και τελώνες που μετανόησαν αναγνώρισαν τον Χριστό ως Σωτήρα και σώθηκαν. Αντιθέτως οι σύγχρονοι του Χριστού δίκαιοι, ιουδαίοι και γραμματείς και φαρισαίοι και εξηγητές του θείου νόμου και ζηλωτές εβραίοι τον απαρνήθηκαν και τον ανέβασαν στον Σταυρό. Και αυτή η ιστορία επαναλήφθηκε στους αιώνες. Οι απλοί βασανίστηκαν από τους ισχυρούς, οι ασκητικοί κατακρίθηκαν από τους κοσμικούς, οι λίγοι από τους πολλούς, οι φωτεινοί κατηγορήθηκαν για το όνομα του Χριστού από τους σκοτεινούς και αυτοί που εκόμπαζαν πως είχαν το φως της αληθείας ενώ ζούσαν σε σκοτάδι πυκνό δίωξαν και εξόντωσαν και πολέμησαν τους γνήσιους μαθητές του Χριστού ως τρελούς, αμαρτωλούς και εγκληματίες. Η κατάληξη είναι όμως οι μεν να ευφραίνονται στον παράδεισο ενώ οι δε διώκτες να βιώνουν την κόλαση.
Αδελφοί μου, 2009 χρόνια μετά την επιφάνεια του Κυρίου στον κόσμο μας η βασιλεία των ουρανών είναι ακόμα ζωντανή και παρούσα και εννοούμε την εκκλησία του Χριστού. Η ορθόδοξη εκκλησία μαρτυρεί με την ζωντανή παρουσία των παιδιών της Χριστό ως φως αληθινόν, Χριστό αναστημένο και φανερωμένο στον κόσμο.
Το φως του Χριστού ζει μέσα στα μυστήρια της εκκλησίας. Μέσα στις ψυχές των ορθοδόξων χριστιανών. Στις μορφές των αγίων, στη χάρη των λειψάνων, στη μεσιτεία των προσευχών, στα έργα της αγάπης, στην πανήγυρι της θείας λειτουργίας , στη χαρά της μετάνοιας. Ακόμα και εκεί που εντοπίζεται η αμαρτωλότητα το φως του Χριστού έρχεται να διαλύσει το σκοτάδι, γιατί ο Θεός είναι αγάπη και δεν αφήνει κανένα εκτός φωτισμού. Ακόμα και στην αμαρτωλότητα μας η σφραγίδα του βαπτίσματος λάμπει πάνω σε κάθε χριστιανό. Και εδώ είναι το μεγαλείο της Εκκλησίας. Ενώ τα μέλη της βαραίνονται από αμαρτίες ο Χριστός δεν τα εξουθενώνει ούτε τα διώκει, ουτε τα στιγματίζει με βαριές κατηγορίες και εξευτελισμούς όπως στις ανθρώπινες θρησκείες του κόσμου που ισχύει το μαστίγιο, η διαπόμπευση , ο λιθοβολισμός και η εξουθένωση του ανθρώπου. Αλλά τους δίνει το μεγάλο δώρο της μετάνοιας, της μεγάλης ευκαιρίας για επιστροφή και διά της Εκκλησίας καλεί σε μετάνοια και επιστροφή αυτόν τον φθαρμένο και αιματοβαμμένο κόσμο.
Ας ακούσουμε τον Κύριο διά του προφήτη Ησαία να λέει σε ελεύθερη απόδοση : Πλυθείτε στη μετάνοια και καθαριστείτε, τις κακίες της ψυχής σας που είναι βλασφημία μπρος στα μάτια μου να αποβάλετε, σταματήστε δούλοι να είστε στον πονηρό, μάθετε το καλό να κάνετε, ψάξτε και λυτρώστε αυτόν που αδικείται, υπερασπιστείτε το ὀρφανό καὶ δικαιώστε τη χήρα καὶ ελάτε να κάνουμε μεταξύ μας διάλογο σαν φίλοι, λέγει ο Κύριος· καὶ αν είστε καταματωμένοι με την αμαρτία, θα σας λευκάνω σαν το χιόνι και σαν το μαλλί. Αν όμως τα λόγια μου περιφρονήσετε, είστε αυτοκατάκριτοι και θα γνωρίσετε το θάνατο που γεννά η αμαρτία.
Το φως του Χριστού ας είναι μαζί μας αδελφοί. Αμήν.
(εικ. Βλασίου Τσοτσώνη)