Η ανάσταση του φιλότιμου ασπίδα στις ριπές του life style

του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Δημητριάδος κ. Ιγνατίου

από την εφημερίδα «VETO της Κυριακής», 14-3-2010

***

Οι νέοι βλέπουν την αποθέωση της αρπαγής σε κάδε επίπεδο ως τη μόνη υπαρκτή πρόταση ζωής

***

Η περιβόητη κρίση στην πατρίδα μας, μικρογραφία μιας αναμφισβήτητης παγκόσμιας κρίσης, δεν μπορεί και δεν πρέπει να αποτελέσει αιτία μόνον απόγνωσης και οργής. Ενώπιον μας παρουσιάζεται μια ευκαιρία να μεταβάλλουμε την κρίση σε κριτική και κυρίως αυτοκριτική. Δεκαετίες τώρα, ως λαός, χρησιμοποιήσαμε -έως καταχρήσεως- την εύκολη λύση της ρίψεως του λίθου του αναθέματος στους... καθ' ύλην αρμοδίους. Πάντα έφταιγε ένας πρωθυπουργός, ένα κόμμα, ακόμη και μια ξένη δύναμη. Υιοθετήσαμε εύκολα τη θεωρία του ψαριού, που βρομάει από το κεφάλι, παρερμηνεύσαμε όμως ασύστολα το βαθύτερο νόημα της: Για να βρομίσει το κεφάλι, πρέπει να έχει σαπίσει πρώτα όλο το σώμα. Με άλλα λόγια, η τραγική ανεπάρκεια των κρατούντων να προβλέψουν, να γιατρέψουν, να οραματιστούν, να σχεδιάσουν και να δημιουργήσουν δεν αποτελεί παρά το είδωλο μιας ολόκληρης κοινωνίας σε ραθυμία, διάσπαση και παντελή απώλεια νοήματος και στόχου.

Κάθε συζήτηση περί ελπίδας για έξοδο είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με απροκατάληπτη και νηφάλια ανάλυση αιτιών, αλλά και με γενναιότητα αλλαγής σκέψης και δράσης, γενναιότητα κυριολεκτικής μετανοίας. Μετανοίας σε επίπεδο αξιών, μετανοίας σε επίπεδο ήθους, μετανοίας σε επίπεδο έργων. Η τοποθέτηση αυτή, σε άλλες εποχές, θα φαινόταν γραφική. Η απάντηση όμως έρχεται από τα κέντρα της παγκόσμιας αγοράς, όπου οι κορυφαίοι οικονομικοί αναλυτές, χωρίς κανένα δισταγμό, έθεσαν ως κυρίαρχο αίτιο της κατάρρευσης, την ανθρώπινη απληστία. Έτσι, με τρόπο τραγικό, αλλά και κατά μιαν έννοια ελπιδοφόρο, ο άνθρωπος, έστω και μέσω μιας συμφοράς, αντιμετωπίζεται ξανά ως πολυεπίπεδη οντότητα, με σύνθετα προβλήματα και ως εκ τούτου με ανάγκες για σύνθετες λύσεις.

ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΕΥΡΕΙΑ αντιμετώπιση ζητάει απεγνωσμένα και η ελληνική πραγματικότητα. Ο λαός μας, μέσα σε λιγότερο από τρεις δεκαετίες, κλήθηκε να ζήσει -με την ανοχή και συνενοχή του- την πλήρη αντιστροφή θεμελιωδών πλαισίων που τον κράτησαν όρθιο εποχές ασύγκριτα πιο ζοφερές από τη σημερινή. Πρόκειται για την πλήρη αλλοίωση των κριτηρίων περί του έντιμου και ανέντιμου, ορθού και λανθασμένου, τιμητικού και επαίσχυντου. Αν σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο μπορεί κανείς να μιλήσει για εγκληματικές παραλείψεις, ίσως ακόμη και για προδοσίες, στο επίπεδο της κοινωνίας οι προδοσίες αποδείχτηκαν πολύ πιο ηχηρές. Προδοσίες σε επίπεδο προτύπων, σχέσεων, στόχων και τρόπου ζωής. Το κυνήγι μιας αμφίβολης οικονομικής ανάπτυξης έπνιξε κάθε άλλη αναζήτηση και κατάφερε να παραβιάσει ακόμη και στοιχειώδεις φυσικούς νόμους, όπως εκείνον της αναγκαιότητας του κόπου και της προσπάθειας πριν από την κάθε απόλαυση. Μια ολόκληρη γενιά νέων ανθρώπων έφτασε στο σημείο να βλέπει παντού γύρω της την αποθέωση της αρπαγής σε κάθε επίπεδο (οικονομικό, διαπροσωπικό, πολιτικό) ως τη μόνη υπαρκτή πρόταση ζωής. Και είναι ακριβώς αυτή νέα γενιά, που, έστω και με τυφλή επιθετικότητα, αποκάλυψε με τρόπο επώδυνο τις αντιφάσεις, τις ασυνέπειες και τη χρεοκοπία του εγωκεντρικού μοντέλου ζωής που αρνιέται να ακολουθήσει.

Είτε το αποδεχόμαστε είτε όχι, λύση μπορεί να προκύψει μόνον από την ανάδειξη της προτεραιότητας των σχέσεων και των δεσμών της κοινωνίας μας έναντι του κυνισμού της αμφίβολης ατομικής ευημερίας. Διότι οι ανθρώπινες σχέσεις δημιουργούν υπερατομικά οράματα, επαναφέροντας τον άνθρωπο στην κατάσταση της αλληλεγγύης και της συμπόνιας για το διπλανό του, κατάσταση που ενεργοποιεί ισχυρότατες δημιουργικές δυνάμεις, όπως το φιλότιμο, αλλά και ισχυρότατες αποτρεπτικές δυνάμεις, όπως η αιδώς, η ντροπή.

ΕΛΠΙΔΑ ΑΥΤΟΥ του λαού είναι η πάμπλουτη, από μια μακραίωνη ιστορία, ψυχή του, όπως και εκείνοι που θα την ποτίσουν με κόπο, μεράκι και ανιδιοτέλεια, ίσως αφανείς και ανώνυμοι, αλλά ακόμη ανθεκτικοί στις ριπές των life style περιοδικών. Αυτοί θα μας θυμίσουν τι είχαμε, τι χάσαμε και τι μας πρέπει. Αυτών οι πράξεις θα ανοίξουν την πόρτα του μέλλοντος μας, αυτών η θυσία θα αναστήσει το χαμένο φιλότιμο, που τόσο μας έλειψε και που θα το αποδείξει ικανότερο από νόμους, ευρωπαϊκούς και εγχώριους, στην αποκατάσταση της προσωπικής και της εθνικής μας ισορροπίας. Σ' αυτή τη νέα ελπίδα, που σιγά-σιγά ανοίγει τα πανιά της, οφείλουμε επειγόντως να αναρωτηθούμε εάν, πότε και πώς θα ενταχθούμε.

ΖΩΗΦΟΡΟΣ