Η θεολογία στήν ζωή μας Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου

Όταν κάνουμε λόγο γιά θεολογία εννοούμε τόν λόγο περί τού Θεού καί, βεβαίως, τί ο Θεός θέλει νά κάνουμε στήν ζωή μας. Θεολόγος είναι αυτός πού γνωρίζει τόν Θεό καί στήν συνέχεια μεταφέρει τήν εμπειρία αυτή ως διδασκαλία καί καθοδήγηση τών Χριστιανών. Μπορούμε νά πούμε, χρησιμοποιώντας ένα παράδειγμα από τήν βιολογική μας ζωή, ότι θεολόγος είναι αυτός ο οποίος εισπνέει τήν ζωή τής Εκκλησίας, τήν ζωή τής αποκαλύψεως, δηλαδή τόν ίδιο τόν Παράδεισο, αυτό τό οξυγόνο εισέρχεται μέσα στό είναι του καί τόν ζωοποιεί, καί στήν συνέχεια εκπνέει στό περιβάλλον στό οποίο ζή. Έτσι, ενώνεται οργανικά τό έσχατο μέ τόν ζωντανό οργανισμό, πού τό βιώνει, καί μέ τήν παρούσα πραγματικότητα.

Ο π. Γεώργιος Φλωρόφσκι έχει παρατηρήσει ότι τό βασικό στοιχείο καί σημείο τής πατερικής θεολογίας ήταν πάντοτε τό πρόσωπο τού Χριστού. Η θεολογία τών Πατέρων τής Εκκλησίας, όπως τού Μ. Αθανασίου καί τών Καππαδοκών Πατέρων, ήταν καθαρά Χριστολογική. Οι άγιοι Πατέρες μελετούσαν τό πρόσωπο εκείνο πού εμφανιζόταν στήν Παλαιά Διαθήκη, πού ήταν ο Άσαρκος Λόγος, καί πώς αυτό τό πρόσωπο ενηνθρώπησε, δηλαδή προσέλαβε τήν ανθρώπινη φύση ο Χριστός είναι τό κέντρο τής Εκκλησίας. Αυτή η Χριστολογία διαπερνά όλη τήν σκέψη τής αρχαίας Εκκλησίας. Καί φυσικά αυτό είναι εκείνο πού είναι η αρχή τής ορθοδόξου θεολογίας.

Η ορθόδοξη ζωή είναι στήν πραγματικότητα Χριστοκεντρική καί Χριστολογική. Τό μυστήριο τού Χριστού είναι τό κέντρο τής ορθοδόξου πίστεως, είναι η αφετηρία καί ο τελικός στόχος τής εκκλησιαστικής ζωής. Ο Χριστός, ο οποίος είναι τό Δεύτερο Πρόσωπο τής Αγίας Τριάδος, απεκάλυψε τόν Πατέρα, διά τού Χριστού γνωρίζουμε τόν Πατέρα, όπως ο ίδιος είπε: «ο εωρακώς εμέ εώρακε τόν πατέρα» (Ιω. ιδ', 9) καί ο Χριστός απέστειλε τό Άγιον Πνεύμα κατά τήν ημέρα τής Πεντηκοστής, τό οποίο, βέβαια, μόρφωσε τόν Χριστό στήν καρδιά μας, δηλαδή μάς ένωσε μέ τόν Χριστό. Η δημιουργία τού ανθρώπου καί η αναδημιουργία του είναι έργο τής ενεργείας τού Τριαδικού Θεού, αλλά διά τού Χριστού γνωρίζουμε τόν Πατέρα εν Αγίω Πνεύματι.

Ένα άλλο σημαντικό σημείο πού τονίζει ο π. Γεώργιος Φλω­ρόφσκι είναι ότι τό μυστήριο τού Χριστού κατά τήν πατερική θεολογία έχει πάντοτε διατυπωθή καί ερμηνευθή μέ τήν προοπτική τής σωτηρίας τού ανθρώπου. Οι Πατέρες όταν μιλούσαν γιά τόν Χριστό, ότι ήταν ο άκτιστος Λόγος, Φώς εκ Φωτός, Θεός αλη­θινός εκ Θεού αληθινού, ότι είχε δύο φύσεις, θεία καί ανθρώπινη, ενωμένες στό πρόσωπό Του, ότι είχε δύο θελήσεις στό ενιαίο πρόσωπό Του, δέν τό έκαναν από θεωρητικούς καί φιλοσοφικούς ή στοχαστικούς λόγους, αλλά ήθελαν νά αντιμετωπίσουν καί νά λύσουν τό πρόβλημα τού προορισμού τού ανθρώπου. Εφ' όσον ο Χριστός είναι τό αρχέτυπο τής δημιουργίας τού ανθρώπου καί διά τού Χριστού επιτυγχάνεται η αναγέννησή του, αυτό σημαίνει ότι η θεολογία περί τού Χριστού έχει μεγάλη σημασία γιά τήν σωτηρία τού ανθρώπου. Αυτήν τήν σωτηριολογική προοπτική τήν συναντάμε πολύ καθαρά στήν θεολογία τού αγίου Ειρηναίου επισκόπου Λυώνος, τού Μ. Αθανασίου, τών Καππαδοκών Πατέρων, δηλαδή τού Μ. Βασιλείου, τού αγίου Γρηγορίου τού Θεολόγου, τού αγίου Γρηγορίου Νύσσης, επίσης τού αγίου Συμεών τού Νέου Θεολόγου, τού αγίου Γρηγορίου τού Παλαμά καί όλων τών μετέπειτα φιλοκαλικών Πατέρων.

Αυτή η σωτηρία τού ανθρώπου στήν πραγματικότητα είναι η αναγέννησή του εν Χριστώ, είναι η βίωση τής καινής κτίσεως, πράγμα τό οποίο βλέπουμε καθαρότατα στήν διδασκαλία τού Αποστόλου Παύλου καί τού Ευαγγελιστού Ιωάννου. Όταν διαβάζουμε τήν Καινή Διαθήκη, δηλαδή τά τέσσερα Ευαγγέλια, τίς Πράξεις τών Αποστόλων καί τίς επιστολές τών Αποστόλων, τότε βλέπουμε ακριβώς σέ τί συνίσταται η σωτηρία τού ανθρώπου, η αναγέννησή του, πού γίνεται μέ τήν εν Χριστώ ζωή. Ο Χριστός δέν ήρθε στόν κόσμο γιά νά διδάξη μερικές αλήθειες, αλλά νά δώση στούς ανθρώπους τήν δυνατότητα νά μεταμορφωθούν, δηλαδή νά επανέλθουν όχι μόνον στήν προπτωτική κατάσταση, αλλά καί σέ ανώτερη από αυτήν. Αυτό σημαίνει ότι μέ τήν πτώση τού Αδάμ καί τής Εύας επήλθε μιά αναταραχή στίς σχέσεις τού ανθρώπου μέ τόν Θεό, τού ανθρώπου μέ τό περιβάλλον καί τού ανθρώπου μέ τόν εαυτό του. Τώρα όμως θά πρέπει μέ τήν Χάρη τού Χριστού νά αντιμετωπισθούν όλα αυτά τά προβλήματα τής πτώσεως καί νά τεθή σέ μιά νέα προοπτική, νέα τροχιά πρός τήν Βασιλεία τού Θεού, η οποία είναι καί εσχατολογική προσδοκία αλλά καί παρούσα πραγματικότητα.

Επομένως, η βάση τής ορθοδόξου θεολογίας είναι η Χριστολογία, διά τού Χριστού γνωρίζουμε τόν Πατέρα καί τό Άγιον Πνεύμα, καί διά τού Χριστού γίνεται η αναγέννησή μας.

 ...

Η ενανθρώπηση τού Χριστού δέν έγινε γιά νά δημιουργήση μιά νέα θρησκεία, ούτε γιά νά δημιουργήση καινούρια ήθη καί έθιμα καί παραδόσεις, ούτε φυσικά γιά νά ενώση τήν ελληνική σκέψη μέ τήν εβραϊκή σκέψη καί νά δημιουργήση μιά νέα παράδοση. Αυτά βέβαια είναι συνεπόμενα καί έγιναν μέσα στήν Εκκλησία γιά νά αντιμετωπισθούν τά διάφορα ρεύματα τά οποία παρουσιάσθηκαν καί γιά νά εκφρασθή η εν Χριστώ ζωή στήν καθημερινή μας πορεία.

Ο Χριστός ενηνθρώπησε γιά νά νικήση τά τρία μεγάλα κακά τά οποία απασχολούν τούς ανθρώπους, δηλαδή τόν διάβολο, τήν αμαρτία καί τόν θάνατο. Μόνο μέσα σέ αυτήν τήν προοπτική πρέπει νά βλέπουμε τό έργο τού Χριστού. Αυτό τονίζεται έντονα στήν Καινή Διαθήκη, δηλαδή στά Ευαγγέλια, τίς Πράξεις, τίς Επιστολές τών Αποστόλων καί τήν Αποκάλυψη τού Ιωάννου. Όταν διαβάση κανείς μέ πνεύμα μαθητείας τά Καινοδιαθηκικά αυτά βιβλία, παρατηρεί ποιό ήταν τό έργο τού Χριστού, ότι ήλθε γιά νά νικήση τά έργα τού διαβόλου, νά νικήση τήν αμαρτία καί τόν θάνατο πού είναι η μεγαλύτερη απειλή γιά τόν άνθρωπο. Όποιος ερμηνεύει τά κείμενα αυτά μέσα από άλλη προοπτική, δηλαδή ιστορική, θρησκειολογική, κοινωνιολογική, ηθικιστική, βρίσκεται έξω από τό κλίμα τής παραδόσεως τής Εκκλησίας.

Αλλά καί τά κείμενα τών Αποστολικών Πατέρων, πού συνεχίζουν αυτό τό πνεύμα τών Αποστόλων, ακριβώς σέ αυτό τό σημείο αναφέρονται, δηλαδή στήν νίκη τού Χριστού πάνω στόν διάβολο, τήν αμαρτία καί τόν θάνατο.....

Όταν μιλάμε γιά τήν νίκη τού Χριστού στόν διάβολο, τήν αμαρτία καί τόν θάνατο, δέν τό εννοούμε θεωρητικά, ηθικιστικά, αλλά μιά πρακτική διάσταση. Ο π. Γεώργιος Φλωρόφσκι, ο οποίος, όπως είδαμε προηγούμενως, έκανε λόγο γιά τό ότι η θεολογία τών Πατέρων είναι κατά βάση Χριστολογική καί ότι τό έργο τού Χριστού πρέπει νά ερμηνευθή μέσα από τήν προοπτική τής σωτηρίας, τόνισε καί μιά άλλη πραγματικότητα, ότι αυτό τό έργο τού Χριστού, η σωτηρία τού ανθρώπου, πού συνδέεται μέ τήν αναγέννησή του γίνεται μέσα στόν χώρο τής Εκκλησίας. Η Εκκλησία είναι ο χώρος εκείνος στόν οποίον ο άνθρωπος ενώνεται μέ τόν Χριστό καί επιτυγχάνεται αυτή η νίκη εναντίον τού διαβόλου, τής αμαρτίας καί τού θανάτου.....

oλόκληρο εδώ