Η ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

 

Η ομορφιά της κατήχησης αυτής είναι σπάνια. H ενημέρωση και η γνώση που μας μεταδίδει ο πατήρ Λέβ από κάθε άποψη, μέ­σα σε μια μοναδικά ξεκούραστη ανάγνωση, ίσως γίνει αιτία, αν κάποιοι μπορέσουν την παραμονή των Χριστουγέννων, να προσέλ­θουν από δίψα γνώσης στους Ναούς μας. Βέβαια, είναι πάντα εργάσιμη ημέρα, κι αυ­τό δεν είναι δυνατό για τους νέους ή τους μεσήλικες. Σε κάποιες ενορίες τελούν την α­κολουθία αυτή την προπαραμονή από τις 20:00 έως τα μεσάνυχτα κι έτσι μπορούν να προσέλθουν εργαζόμενοι και νέοι. Και απο­δίδει. Οι Ναοί είναι κατάμεστοι.

Η 24η Δεκεμβρίου παρουσιάζει πολύ ενδιαφέροντα λειτουργικά χαρακτη­ριστικά, που όμως κάπως μας μπερδεύ­ουν. Αφ' ενός. η παραμονή της Γεννήσεως είναι το αποκορύφωμα της ελπίδας και της προσμονής Του. Αφ' ετέρου, οι ακολουθίες αυτής της μέρας μας αναγγέλλουν ήδη τη Γέννηση ως γεγονός: όχι μόνο ζητούμε με θέρμη την έλευση Του. αλλά ήδη η Εκκλησία μάς δίνει τα ευαγγελικά αναγνώσματα της εορτής. Αυτή η ανάμειξη των δύο στοι­χείων - μετάνοια μέσα στην προσμονή και ταυτόχρονα αναγγελία του αναμενόμενου γεγονότος σαν να έχει ήδη πραγματοποιη­θεί - εξηγείται από το παιχνίδι διαφόρων ιστορικόλειτουργικών παραγόντων μάλ­λον παρά ως σκόπιμα αποφασισμένο σχέ­διο με παιδαγωγικό σκοπό. (Το ίδιο παρα­τηρείται εξάλλου και το Μέγα Σάββατο.) Αυτό που έχει σημασία είναι πώς θα αξιο­ποιήσουμε αυτή τη διπλή σημασία της 24ης Δεκεμβρίου. Το γεγονός ότι. ήδη από την παραμονή των Χριστουγέννων ακούμε να διαβάζονται τα αγιογραφικά αναγνώσμα­τα και να ψάλλονται οι ύμνοι της Γεννήσε­ως, δεν καθιστά άχρηστη τη χαρούμενη προσευχή της 25ης Δεκεμβρίου. Αντίθετα, προετοιμάζει και διευκολύνει αυτή την προσευχή.

Οι ακολουθίες της παραμονής είναι μα­κρύτερες από εκείνες της εόρτιας ημέρας. Κατά τη διάρκεια τους ακούμε βιβλικές διηγήσεις για τη Γέννηση πολύ λεπτομερέ­στερες από αυτές που θα ακούσουμε την επομένη. Με τον τρόπο αυτό, η Εκκλησία έχει ήδη βάλει ενώπιον μας ένα πανόραμα από τα περιστατικά της Γεννήσεως - κάθε λεπτομέρεια - έχει αναφερθεί ένας πλήρης πίνακας έχει δημιουργηθεί στη διάνοια μας. Τη μέρα των Χριστουγέννων, η Εκ­κλησία δεν επανέρχεται σε όσα έχει ήδη πει· υποτίθεται ότι τα γνωρίζουμε και τα έχουμε στοχαστεί. Οι ακολουθίες της εορ­τής είναι συντομότερες και στρέφουν την προσοχή μας σε κάποια μόνο σημεία, δί­νοντας μας την ευκαιρία να γευθούμε τους ως πνευματικούς καρπούς λόγους ζωής που ήδη γνωρίζουμε. Η 24η Δεκεμβρίου εί­ναι μια προετοιμασία, μια διδασκαλία, έ­να εγκώμιο που «υποδέχεται» το γεγονός. Η 25η είναι το πλήρωμα, η καρποφορία, το εγκώμιο που το επιστέφει.

Το πρωί της 24ης Δεκεμβρίου, οι «κανονι­κές Ώρες» μετονομάζονται σε «Βασιλικές» και τελούνται με ιδιαίτερη επισημότητα. Κά­θε Ώρα περιλαμβάνει, πέρα από τους ψαλ­μούς και τα τροπάρια, ένα ανάγνωσμα από την Παλαιά Διαθήκη, μια περικοπή από τον Απόστολο και μία από το Ευαγγέλιο.

Κατά την Πρώτη Ώρα διαβάζεται από­σπασμα από τον Προφήτη Μιχαία σχετικά με τη Βηθλεέμ, τη μικρή πόλη από την ο­ποία «εξελεύσεται ο άρχων του Ισραήλ».

Προφητείας Μιχαίου τὸ Ἀνάγνωσμα

(Κεφ. 5,1-3)

Tάδε λέγει Κύριος· Καὶ σὺ Βηθλεὲμ οἶκος τοῦ Ἐφραθᾶ μὴ ὀλιγοστὸς εἶ ἐν χιλιάσιν Ἰούδα· ἐκ σοῦ γάρ μοι ἐξελεύσεται τοῦ εἶναι εἰς ἄρχοντα ἐν τῷ Ἰσραὴλ, καὶ αἱ ἔξοδοι αὐτοῦ ἀπ' ἀρχῆς, ἐξ ἡμερῶν αἰῶνος. Διὰ τοῦτο δώσει αὐτοὺς ἕως καιροῦ τικτούσης, τέξεται· καὶ οἱ ἐπίλοιποι τῶν ἀδελφῶν αὐτοῦ ἐπιστρέψουσιν ἐπὶ τοὺς υἱοὺς Ἰσραὴλ. Καὶ στήσεται, καὶ ὄψεται, καὶ ποιμανεῖ τὸ ποίμνιον αὐτοῦ ἐν ἰσχύϊ Κύριος, καὶ ἐν τῇ δόξῃ τοῦ ὀνόματος Κυρίου τοῦ Θεοῦ αὐτοῦ ὑπάρξουσι· διότι νῦνμεγαλυνθήσονται ἕως ἄκρων τῆς γῆς.

Το αποστολικό ανάγνωσμα μας θυμίζει ό­τι «Πολυμερῶς καὶ πολυτρόπως πάλαι ὁ Θεὸς λαλήσας τοῖς πατράσιν ἐν τοῖς Προφήταις, ἐπ' ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν τούτων ἐλάλησεν ἡμῖν ἐν Υἱῷ» Το Ευαγγέλιο πε­ριγράφει την αμηχανία του Ιωσήφ και το αγγελικό μήνυμα που τον καθησύχασε.

Την Τρίτη Ώρα, ένα κείμενο του προφή­τη Βαρούχ διακηρύσσει ότι ο Θεός «ἐπὶ τῆς γῆς ὤφθη καὶ τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη». Στο αποστολικό ανάγνωσμα ο Παύλος δηλώνει στους Γαλάτες ότι «ὁ νόμος παιδαγωγὸς ἡμῶν γέγονεν εἰς Χριστόν... Ἐλθούσης δὲ τῆς Πίστεως, οὐκ ἔτι ὑπὸ παιδαγωγὸν ἐσμεν... Ὅσοι γὰρ εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύσασθε». Και η περικοπή του Ευαγγελίου διηγείται τη Γέννηση του Χριστού στη Βη­θλεέμ και την προσκύνηση των Ποιμένων.

Την Έκτη Ώρα. ο Προφήτης Ησαΐας προ­αναγγέλλει τη Γέννηση: «Ἰδοὺ ἡ παρθένος ἐν γαστρὶλήψεται καὶ τέξεται υἱὸν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουὴλ. Βούτυρον καὶ μέλι φάγεται πρὶνἢ γνῶναι αὐτὸν ἢ προελέσθαι πονηρὰ, ἐκλέξεται τὸ ἀγαθὸν». Η επιστολή του Αποστόλου για μια ακόμη φορά αναφέρεται στην υπεροχή του Ιησού επί των αγγέλων και μας προειδο­ποιεί πολύ σοβαρά: «πῶς ἡμεῖς ἐκφευξόμεθα τηλικαύτης ἀμελήσαντες σωτηρίας;Το Ευαγγέλιο διηγείται την πορεία και την προσκύνηση των Μάγων.

Την Ενάτη Ώρα, ακούμε τον Ησάία: «Παιδίον ἐγεννήθη ἡμῖν υἱὸς καὶ ἐδόθη ἡμῖν,... καὶ καλεῖται τὸ ὄνομα αὐτοῦ Μεγάλης βουλῆς Ἄγγελος, θαυμαστὸς σύμβουλος, Θεὸς ἰσχυρός, ἐξουσιαστής, ἄρχων εἰρήνης, πατὴρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος·...». Το αποστο­λικό ανάγνωσμα μας δίνει την αιτία της Γίνσαρκώσεως: «ὤφειλε κατὰ πάντα τοῖς ἀδελφοῖς ὁμοιωθῆναι, ἵνα ἐλεήμων, γένηται καὶ πιστὸς ἀρχιερεὺς τὰ πρὸς τὸν Θεόν, εἰς τὸ ἱλάσκεσθαι τὰς ἁμαρτίας τοῦ λαοῦ. Ἐν ᾧ γὰρ πέπονθεν αὐτὸς πειρασθείς, δύναται τοῖςπειραζομένοις βοηθῆσαι.». Το Ευαγ­γέλιο από τον Ματθαίο διηγείται την ανα­χώρηση των Μάγων, τη φυγή στην Αίγυπτο και τη σφαγή των νηπίων.

Οι ύμνοι που πλαισιώνουν τόσο τις Ώρες, όσο και τον Εσπερινό είναι ήδη ύμνοι θριάμβου:

Δεῦτε ἀγαλλιασώμεθα τῷ Κυρίῳ, τὸ παρὸν μυστήριον ἐκδιηγούμενοι, τὸ μεσότοιχον τοῦ φραγμοῦ διαλέλυται, ἡ φλογίνη ῥομφαία τὰ νῶτα δίδωσι, καὶ τὰ Χερουβίμ παραχωρεῖ τοῦ ξύλου τῆς ζωῆς, κἀγὼ τοῦ παραδείσου τῆς τρυφῆς μεταλαμβάνω, οὗ προεξεβλήθην διὰ τῆς παρακοῆς. Ἡ γὰρ ἀπαράλλακτος εἰκὼν τοῦ Πατρός, ὁ χαρακτήρ τῆς ἀϊδιότητος αὐτοῦ, μορφὴν δούλου λαμβάνει, ἐξ ἀπειρογάμου Μητρὸς προελθών, οὐ τροπὴν ὑπομείνας· ὃ γὰρ ἦν διέμεινε, Θεὸς ὢν ἀληθινός· καὶ ὃ οὐκ ἦν προσέλαβεν, ἄνθρωπος γενόμενος διὰ φιλανθρωπίαν· αὐτῷ βοήσωμεν· ὁ τεχθεὶς ἐκ Παρθένου Θεός, ἐλέησον ἡμᾶς.

Ωστόσο, παρά τη χαρά που την διατρέ­χει, η παραμονή των Χριστουγέννων δεν χάνει τον χαρακτήρα της μετανοίας. Η νη­στεία της ημέρας αυτής θα πρέπει να τη­ρείται με τρόπο ιδιαίτερα προσεκτικό. Στη Ρωσία υπάρχει το έθιμο να νηστεύουν την 24η Δεκεμβρίου μέχρις ότου φανεί το πρώτο άστρο· μας θυμίζει έτσι και το ά­στρο που οδήγησε τους Μάγους στη Βη­θλεέμ αλλά και τον Χριστό που είναι το φως το αληθινό. Μακάρι αυτή η μέρα να είναι νηστεία και της καρδιάς μας: ας α­πέχουμε από κάθε σκέψη και κάθε λόγο κακό ή άχρηστο, ας περιμένουμε μέσα σε ατμόσφαιρα ησυχίας και συγκεντρώσεως τον Σωτήρα που έρχεται προς εμάς. Η νύ­χτα πέφτει. Σε λίγο θα φανεί το πρώτο ά­στρο, σηματοδοτώντας, κατά το ημερολό­γιο της Εκκλησίας μας, την αρχή της νέας μέρας και της μεγάλης εορτής των Χρι­στουγέννων. Μακάρι μαζί με το πρώτο αστέρι να ανατείλει για μας το φως του Κυρίου μας, κατά τα λόγια του αποστό­λου Πέτρου: «Και έχομεν βεβαιότερον τον προφητικόν λόγον, ώ καλώς ποιείται προσέχοντες ώς λύχνω φέγγοντι εν αύχμηρώ τόπω, εως ου ημέρα διαυγάση και φω­σφόρος άνατείλη εν ταΐς καρδίαις ημών».

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Εγεννήθη ο Χριστός ενός μοναχού της Ανατολής ( Lev Gillet) , μετάφραση: Πολυξένη Τσαλίκη

από ιστολόγιο ΜΙΚΡΟ ΩΡΟΛΟΓΙΟ