Ο Κόντογλου ποτισμένος με το Ορθόδοξο φρόνηµα, και την αγιασμένη μικρασιατική ευλάβεια έβλεπε τον κίνδυνο του ηθικισµού κι έγραφε. Σε ένα από τα πρώτα βιβλία του, τη «Βασάντα», περιέχει έναν διάλογο. Η ιστορία αφορά την καταδίκη του Ιγνάτιου Φόβου σε θάνατο εξαιτίας κάποιου εγκλήµατος:
«…Σε λίγο φάνηκε κ’ ένας παπάς και κόλλησε δίπλα στον Ιγνάτιο, για να τον ξαγορέψει στις τελευταίες στιγµές του. Κράταγε ένα χρυσό σταυρό, κ’ έλεγε:
– Τέκνον µου, είσαι ευτυχισµένος άνθρωπος, επειδή, χάρη στη συγχώρεση που θα σου δώσω, είναι σίγουρο πως θα δειπνήσεις µέσα στην αγκαλιά του Αβραάµ!
– Ευχαριστώ, γέροντα, του είπε γλυκά – γλυκά ο Ιγνάτιος. Εγώ όµως δεν είµαι εγωιστής֗ και, επειδή, µαθές, είσαι έτσι σίγουρος για την καλή τύχη που µε προσµένει, πάρε τη θέση µου … Και, να σου πω κιόλας; Μη µε φχαριστάς. Σου τη δίνω µε την καρδιά µου!
– Μα αυτό δε γίνεται, παιδί µου! Μάχαιραν έδωσες, µάχαιραν θα λάβεις! Έτσι λέει το Βαγγέλιο και αυτό ζητάει η κοινωνία!
– Η κοινωνία δεν ξέρει τι της γίνεται, είναι κουτή!
– Είναι δίκαια!
– Είναι για το διάολο!
– Κάνει σωστά!
– Είναι παλαβή, σου λέω!
– ∆ίνει το καλό παράδειγµα!
– ∆εν ξέρει τι Θεό λατρεύει! Φώναξε θυµωµένος ο Ιγνάτιος. Επειδή, αποκρίσου µου, σε παρακαλώ. Ένας άνθρωπος κλέβει ένα άλογο. Τι είναι;
– Κλέφτης!
– Καλά! Έρχεται ένας άλλος και το κλέβει κι αυτουνού. Τι είναι αυτός ο άλλος;
– Κλέφτης κι αυτός!
– Περίφηµα, παππούλη µου! Σύμφωνος! Τώρα, λοιπόν, πως τον λέτε κείνον που σκότωσε;
– Φονιά!
– Ακόµα πιο λαµπρά! Και κείνους που σκοτώνουν αυτόν τον φονιά, πως τους λέτε, αι, παπαδάκι µου;
Ο παπάς κοκκάλωσε. Έκανε πως έπεσε σε βαθειά συλλογή, κ’ είπε:
– Στ’ αλήθεια, δεν ξέρω τι µου ήρτε και χάνω τον καιρό µου µαζί σου. Καταδικάστηκες δίκαια. Αυτό φτάνει. Είµαι βέβαιος πως είναι µε τη γνώµη µου κι ο άγιος Αυγουστίνος πού’ χω στη βιβλιοθήκη µου!…
– Τι έχει να κάνει; Κι ο άγιος Αυγουστίνος ατός του ήθελε χάσει τα λόγια του, αν µου’ λεγε πως είναι δίκιο να µε σκοτώσουνε … Άξαφνα ο Ιγνάτιος έστρεψε κ’ είπε του παπά:
– Σε παρακαλώ να µε συµπαθήσεις, γέροντα, για τις ανοησίες µου… Φαίνεται πως είχα άδικο… Είµαι ένας αγράµµατος σκύλος, ένα σκουπίδι …».1
***
«Έχω τη γνώµη πως όποιος παίρνει τον Χριστιανισµό σαν ένα ηθικό σύστηµα, τον κατεβάζει στις ανθρώπινες και κοσµικές σκοπιµότητες, για να τον κάνει πιο βολικό, επειδή δεν έχει µέσα του τη φωτιά, που τον κάνει να πετά στον υπερφυσικό κόσµο που µας αποκάλυψε ο Κύριος κι οι άγιοί του. Και γι’ αυτό, ο τέτοιος άνθρωπος είναι ψυχρός, ακατάνυκτος και άπιστος στα µεγαλεία του Θεού και ξεπέφτει σε άδειες γενικότητες και ηθικολογίες».2
Και λέει στα Μυστικά Ανθη : «Η πίστη είναι φωτιά. Κι ο Χριστός είπε: ‘’ο πιστεύσας και βαπτισθείς σωθήσεται, ο δε απιστήσας κατακριθήσεται’’. Η ηθική του χριστιανού δεν είναι σκοπός, αλλά µέσον για να καθαρισθεί, κι επακολούθηµα της πίστης. Οι λέξεις ‘’ηθική’’ και ‘’ηθικός’’ δεν είναι γραµµένες πουθενά στο Ευαγγέλιο. Η ηθική υπήρχε από καταβολής κόσµου κι ήτανε σκοπός και καύχηµα για τους αρχαίους φιλοσόφους. Η ηθική είναι ανθρώπινη επιδίωξη, ενώ η πίστη είναι δώρο Θεού. Το να είσαι ηθικός άνθρωπος εύκολο, το νάχεις πίστη είναι δύσκολο. Για να πιστέψεις πρέπει να είσαι απονήρευτος και ταπεινός, αυτά όµως µπορεί να µην τα έχεις και να κάνεις ηθικό βίο. Υπάρχουνε άνθρωποι άθεοι, που είναι ηθικοί. Η µετάνοια έχει µητέρα την ταπείνωση κι η πίστη έχει µητέρα τη µετάνοια. Κι η πίστη ανοίγει τη µυστική πύλη της βασιλείας των ουρανών».
Ο φαρισαϊσμος κι ο ηθικισµός είναι απολύτως επικίνδυνοι για τον κυρ-Φώτη και μιλάει με σκληρά λόγια γι’ αυτό: «Αυτοί λοιπόν οι ψευτοθεοφοβούµενοι, αυτοί που φαινόντανε ήσυχοι και γνωστικοί και σεβάσµιοι, αυτοί σκοτώσανε τον Χριστό κι’ όχι ο Βαραβάς ή κανένας άλλος ληστής, ή κανένας Ρωµαίος στρατιώτης, που πέρασε τη ζωή του µέσα στα αίµατα… Μα οι φαρισαίοι, δηλαδή οι υποκριτές, ξέρανε τι κάνανε, γιατί ο υποκριτής ξέρει πάντα καλά τι κάνει… Ο σεισµός που γίνηκε την ηµέρα που σταυρώθηκε ο Κύριος, αναποδογύρισε την οικουµένη, γκρέµνισε τον παλιό τον κόσµο, τους νόµους του, τις συνήθειές του, τις αλήθειες του, τις ευτυχίες του, τις δυστυχίες του,… Με τ’ αναποδογύρισµα του κόσµου της ψευτιάς, λευτερώθηκε ο άνθρωπος, γιατί ξαναγεννήθηκε στον κόσµο της αλήθειας, στον κόσµο του Χριστού...».3
Στις «Αδάµαστες Ψυχές» γράφει για τους απλοϊκούς εγκληµατίες: «Όσο για τα καµώµατά τους, αν ήτανε καλά ή κακά, να µην τα κρίνουµε σαν δικαστές, αλλά να τα συµπαθούµε. Γιατί πιο όµορφο πράγµα από την αγάπη, και πιο γλυκό και πιο αναπαυτικό, δεν υπάρχει κανένα άλλο στον κόσµο. Και πιο γλυκύτερο στόµα δεν µίλησε στον κόσµο, άλλο κανένα, από κείνο που είπε: ‘’Ὁ ἀναµάρτητος πρῶτος βαλέτω τόν λίθον’’»4.
1 Κόντογλου Φώτης, Πέδρο Καζάς, Βασάντα κι άλλες ιστορίες, ό.π., σελ. 97-98
2 Κόντογλου Φώτης, Μυστικά Άνθη, ό.π., σελ. 314.
3. Κόντογλου Φώτης, Πέδρο Καζάς, Βασάντα κι άλλες ιστορίες, ό.π., σελ. 229.
4. Κόντογλου Φώτης, Αδάµαστε Ψυχές, εκδ. ΑΣΤΗΡ, Αθήνα 1975, σελ. 8.
https://iconandlight.wordpress.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου