Οι παρανοήσεις της Μεγάλης Τετάρτης

Απόψε,θα ψαλλεί ο όρθρος της μεγάλης Τετάρτης, πού έχει ως θέμα την πόρνη γυναίκα πού άλειψε με μύρο τον Χριστό. Ας δούμε κάποιες παρανοήσεις και παρερμηνείες σχετικά με την ημέρα.

Α, Δυστυχώς,γίνεται μια παρανόηση σχετικά με την αγιότητα και την μακαριότητα αυτής της γυναίκας. Μας αρέσει να παρουσιάζουμε τον Χριστό ως έναν φιλελεύθερο διδάσκαλο ελευθερίων ηθών, πού συνέτρωγε με πόρνες και αμαρτωλούς και την πόρνη ως αγία επειδή ακριβώς ήταν πόρνη, κάνοντας της ένα εξιδανικευμένο πορτραίτο μαρτυριου. Υπάρχει ένας κοσμικός συναισθηματισμός σε αυτό το σημείο πού αγγίζει τα όρια της βλασφημίας. Βλασφημίας γιατί πέφτουμε σε μια παραποίηση του προσώπου του Χριστού και τον παρουσιάζουμε συμβιβασμένο με την ανθρώπινη κατάντια και κακότητα και δυστυχία της αμαρτίας.Ας μην ξεχνάμε πώς ήταν σταθερή κατηγορία των φαρισαίων κατά του Χριστού πώς "ο άνθρωπος ούτος φαγάς και οινοπότης" συγχρωτίζεται μετά πορνών, αμαρτωλών και τελωνών. 

Ο Χριστός δεν συγχρωτίστηκε μαζί με αυτούς τους ανθρώπους,θαυμάζοντας τους για την αμαρτία τους, γιατί δεν συμβιβάστηκε με την αμαρτία και τον εξευτελισμό του ανθρωπίνου προσώπου. Γι αυτό άλλωστε ήρθε για να πεθάνει, για να λυτρώσει τον Άνθρωπο από αυτόν τον θάνατο της αμαρτίας.Ήρθε να τους καλέσει από τον βούρκο στο φως και από την μη ζωή στην ζωη! 

Η σημερινή πόρνη, ονομαζεται αγία πόρνη και μακαρίζεται επειδή ήταν μ ε τ α ν ο η μ έ ν η πόρνη και επειδή ηγάπησεν πολύ, είχε δηλαδή μέσα στην ψυχή της τις δυνάμεις εκείνες πού έκαμαν τον ερωτα τον σκοτεινό της αμαρτίας, έρωτα αιώνιο του παραδείσου.Εκεί είναι η διαφορά, πού διασκεδάζει κάθε ρομαντική άποψη για την στάση του Χριστού.Όσοι αμαρτωλοί δεν δέχτηκαν την κλήση και την επίσκεψη Του, είτε πόρνες, είτε τελώνες, είτε φαρισαίοι και υποκριτές, έμειναν εκτός του νυμφώνος. Ενώ όσοι δείχτηκαν ταπεινοί και θαρραλέοι να δούν τον εαυτό τους ως έχει και να ζητήσουν την λύτρωση δικαιώθηκαν!
Η αμαρτία στην παράδοση μας(πίστη μας) δεν αφορά έναν κατάλογο ηθικών ατοπημάτων. Κατάσταση είναι πού αντιδιαστέλλεται στην χάρη.Για αυτό στην Αμαρτία μπορεί να βρίσκονται ταυτόχρονα και οι "άγιοι" και οι στιγματισμένοι κατά κόσμον. Όπως στην χάρη μπορεί να βρίσκονται ασκητές και πόρνοι, τελώνες και ιερείς, όσιοι και μοιχοί. Το κλειδί είναι η μεταστροφή, η μετάνοια. Αυτή η μετάνοια η τόσο παρεξηγημένη και τόσο κακοποιημένη από επιδεικτικές πράξεις τυπολατρείας και συκοφαντημένη σαν ευήθεια και γραφικότητα από αυτούς πού είναι πλήρεις από τον εαυτό τους και την οσιότητα τους...

Άλλωστε η θεματική της ημέρας, εντοπίζεται κυρίως,  σε ένα αντιθετικό σχήμα:
Από τη μιά η πεσμένη πού ανίσταται, από την άλλη ο εκλεκτός πού καταπίπτει. Η αμαρτωλός γίνεται οσία και ο απόστολος διάβολος! Η μισημένη αγαπημένη και ο φίλος εχθρός! Δεινόν η ραθυμία! Μεγάλη η μετάνοια! Κανείς μην έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του για να μην πέσει πιό χαμηλά και από τα χαμηλά! Κανείς μην απελπίζεται για την σωτηρία του! Τί φρικτή κρίση και φοβερή πραγματικότητα!Τί προσκλητήριο ενδοελέγχου και εγρήγορσης! Αγαπημένε Κύριε δόξα Σοι!

Ὅτε ἡ ἁμαρτωλός, προσέφερε τὸ μύρον, τότε ὁ μαθητής, συνεφώνει τοῖς παρανόμοις· ἡ μὲν ἔχαιρε κενοῦσα τὸ πολύτιμον, ὁ δὲ ἔσπευδε πωλῆσαι τὸν ἀτίμητον, αὕτη τὸν Δεσπότην ἐπεγίνωσκεν, οὗτος τοῦ Δεσπότου ἐχωρίζετο, αὕτη ἠλευθεροῦτο, καὶ ὁ Ἰούδας δοῦλος ἐγεγόνει τοῦ ἐχθροῦ, δεινὸν ἡ ῥαθυμία! μεγάλη ἡ μετάνοια! ἥν μοι δώρησαι Σωτήρ, ὁ παθὼν ὑπὲρ ἡμῶν, καὶ σῶσον ἡμᾶς.

Β. Η  Κασσιανή είναι η ποιήτρια του δοξαστικού των αποστίχων "Κύριε η εν πολλαίς αμαρτίαις..." και όχι η πρωταγωνίστρια του γεγονότος. 

Δεύτερον, αυτό το θρυλούμενο περί του Θεοφίλου και της Κασσιανής και όλες αυτές οι ιστορίες πού γράφονται είναι όντως μια ωραία ρομαντική παράδοση και όχι ιστορία. Αυτό εύκολα αποδεικνύεται αν σκεφτεί κανείς πώς όταν η Κασσιανή ήταν γριούλα και άκμαζε στην ποίηση και την άσκηση, ο Θεόφιλος ήταν παιδάκι ή ίσως και αγέννητος.

Τρίτον, η γυναίκα πού άλειψε τον Κύριο πριν το Πάσχα ούτε πόρνη ήταν , ούτε ανώνυμη. Είναι η Μαρία αδελφή του Λαζάρου και το όνομα της διασώζει ο ευαγγελιστής Ιωάννης. Η πόρνη πού άλειψε τα πόδια του Ιησού και τα σπόγγισε με τα μαλλιά της είναι ανώνυμη όντως, αναφέρεται στο ευαγγέλιο του Λουκά και αυτό συνέβη το πρώτο έτος της δράσης του Χριστού. Μάλιστα, είναι χαρακτηριστικό πώς στο εορτολόγιο των Ιεροσολύμων, από το οποίο επηρεάστηκαν όλες οι ορθόδοξες εκκλησίες, η θεματολογία της Μεγάλης Τετάρτης, αγνοεί την άλειψη του Χριστού και προβάλει μόνον την προδοσία του Ιούδα. Ακόμα ως τα σήμερα η κάθε Τετάρτη είναι νηστήσιμη μέρα, για αυτήν ακριβώς την προδοσία και την πώληση του Χριστού από τον Ιούδα. 

Οι θειότατοι πατέρες θέσπισαν την μνεία της άλειψης του Κυρίου από την πόρνη γυναίκα την Μεγάλη Τετάρτη αργότερα, όχι λόγω άγραφης παράδοσης. Από τους πατέρες μόνο ο Χρυσόστομος, κάνει λόγο για τρείς και όχι για δύο αλείψεις του Χριστού. Αλλά την εθέσπισαν την μνεία αυτή για να κάνουν πιό προσωπική αυτή την πράξη όσον αφορά εμάς. Να ταυτιστούμε με την αμαρτωλή γυναίκα λίγο προ του Σταυρού, να μετανοήσουμε την έσχατη ώρα, να αποδώσουμε τιμές στον Λυτρωτή και Θεό μας, να συγκριθούμε εμείς οι ανάξιοι με το μεγαλείο Του, για να λάβουμε την άφεση και την ανάσταση.

Και φυσικά για να προβληθεί η διδακτική και δραματική αντίθεση μεταξύ του μαθητή πού σκοτώνει και της πόρνης πού προσφέρει. Του αγίου πού προδίδει και χάνεται και της πόρνης πού αγαπά και σώζεται.Είναι θεολογικό το ζήτημα και όχι ιστορικό.

Τέλος, πολλώ μάλλον η γυναίκα αυτή δεν είναι η Μαγδαληνή Μαρία, θέμα με το οποίο ασχοληθήκαμε παλιότερα.

Να κλείσουμε με μήνυμα χαράς και ελπίδας, πέρα από τις χρήσιμες σχολαστικότητες μας:

 Ο ορθόδοξος λαός μας αγαπά το τροπάριο της κασσιανής και την σημερινή ακολουθία γενικότερα. Γιατί βαθιά μέσα μας, στο πνευματικό μας dna, είναι αποτυπωμένη η αλήθεια πώς ο Χριστός δεν καταδικάζει αλλά σώζει τον άνθρωπο πού μετανοεί. Είναι βαθιά συνείδηση μέσα μας, έστω και μη εκφραζόμενη με ωραία λόγια , πώς η Εκκλησία είναι το μεγάλο καταφύγιο και το ιατρείο, όπου μαζευόμαστε όχι οι άγιοι και οι αναμάρτητοι, αλλά αυτοί πού πληγώθηκαν από τα πάθη και ο Χριστός τους δέχεται όπως ακριβώς είναι χωρίς να τους αποπέμπει ή να τους κρίνει. Γιατί αγάπησαν πολύ όπως η πόρνη του ευαγγελίου. Η ορθοδοξία του λαού μας επί του θέματος είναι ένα εκτύπωμα βαθύ από καρφί αγάπης και συγκλονισμού μέσα στις ταπεινές καρδιές των ανθρώπων πού ψάχνουν αυτό πού δεν ξέρουν αλλά το γνωρίζουν. Πού μπορεί να μην ρητορεύουν , αλλά  ν ι ώ θ ο υν την βαθύτερη θεολογία και αγάπη!