Η παραβολή των ταλάντων πού θα διαβαστεί αύριο
στην Εκκλησία μας, αναλύεται πολύ πνευματικά και περιεκτικά στους
ύμνους τού όρθρου της Μεγάλης Τρίτης. Απόδειξη πως οι ύμνοι της Εκκλησίας μας ,
έχουν σπουδαίο κηρυγματικό και διδακτικό περιεχόμενο. Θα προσπαθήσουμε να την προσεγγίσουμε με λίγα λόγια, με οδηγό μας τους βαθυστόχαστους πνευματικούς λόγους αυτού του ορθόδοξου υμνογραφικού πλούτου, αυτών των τόσο κατανυκτικών και αφυπνιστικών εγερτηρίων, δειγμάτων της πλέον γνήσιας πνευματικότητας της πατερικής μας πίστης.
Το πρώτο ιδιόμελον είναι το εξής και αναφέρεται στην κατανομή των χαρισμάτων και την επεξεργασία τους: "Δεῦτε πιστοί, ἐπεργασώμεθα προθύμως τῷ Δεσπότῃ· νέμει γὰρ τοῖς δούλοις τὸν πλοῦτον, καὶ ἀναλόγως ἕκαστος, πολυπλασιάσωμεν, τὸ τῆς χάριτος τάλαντον. Ὁ μέν σοφίαν κομιείτω, δι' ἔργων ἀγαθῶν. Ὁ δὲ λειτουργίαν λαμπρότητος ἐπιτελείσθω, κοινωνείτω δὲ τοῦ λόγου, πιστος τῷ ἀμυήτῳ, καὶ σκορπιζέτω τὸν πλοῦτον, πένησιν ἄλλος· οὕτω γὰρ τὸ δάνειον πολυπλασιάσομεν, καὶ ὡς οἰκονόμοι πιστοὶ τῆς χάριτος, δεσποτικῆς χαρᾶς ἀξιωθῶμεν, αὐτῆς ἡμᾶς καταξίωσον, Χριστε ὁ Θεός, ὡς φιλάνθρωπος". Ο Θεός εμπιστεύεται στον καθένα από μας, πάντα κατά την δύναμη και ικανότητα εκάστου, τα πνευματικά χαρίσματα, αλλά και τις υλικές του δωρεές για να τα πολλαπλασιάσουμε και να τα παραστήσουμε Αυτώ, με το πνεύμα το λειτουργικό και το ευχαριστηριακό πού ευρίσκεται στο λειτουργικό λόγιο "τα σα εκ των σων", στην βασιλεία Του.Άλλος κατορθώνει την έμπρακτη πνευματική θεωρία,άλλος έχει χαρίσματα διοικητικά, άλλος τάλαντο ευαγγελικού λόγου, ιεραποστολικού ζήλου, άλλος πλούτον υλικό πού τον αξιοποιεί σε ελεημοσύνες και άλλος άλλο.Τα χαρίσματα αυτά είναι δανεικά και εμείς οι διαχειριστές οικονόμοι τους, πού ευθυνόμαστε για τον πολλαπλασιασμό τους. Ουσιαστικά για την ορθή αξιοποίηση τους , η οποία γεννάει τις αρετές και την χάριν αντί χάριτος, το δώρημα πάνω στο δώρο και τέλος εξασφαλίζει την συμμετοχή μας στην αιώνια χαρά του Δεσπότη μας.
Το δεύτερο ιδιόμελο αφορά στην καταδίκη αυτού πού περιφρονεί το τάλαντο και φαίνεται αγνώμων και άκαρπος έναντι του Θεού: "Τοῦ κρύψαντος τὸ τάλαντον, τὴν κατάκρισιν, ἀκούσασα ψυχή, μὴ κρύπτε λόγον Θεοῦ, κατάγγελλε τὰ θαυμάσια αὐτοῦ, ἵνα πλεονάζουσα τὸ χάρισμα, εἰσέλθῃς, εἰς τὴν χαρὰν τοῦ Κυρίου σου". Ο λόγος του Θεού δεν αρμόζει να είναι δέσμιος ( ου δέδεται), αλλά πρέπει να κηρύττεται και να φανερώνεται επί των δωμάτων, με λόγια και με έργα. Το ίδιο και η ευεργεσία του Θεού πρέπει να καταγγέλεται και να ευλογείται με λόγους και με έργα.Ο άνθρωπος πού πολλαπλασιάζει τα τάλαντα και είναι ζωντανή απόδειξη της ευεργεσίας και του μεγαλείου του Θεού οφείλει να μην κρύπτει εαυτόν "υπό τον μόδιον", αλλά να εργάζεται και να φαίνεται προς όλους, για να δοξάζεται ο Επουράνιος Πατέρας. Επίσης, τα τάλαντα δεν πρέπει να κρύπτονται στην γη, των παθών και των υλικών φρονημάτων, ως περιφρόνηση και φθόνος προς τον δωροδότη Θεό, αλλά να αξιοποιούνται προς το αγαθόν των άλλων. Ουδεμία επιστήμη δεν πρέπει να ασκείται για ιδία ωφέλεια και καταστροφή των άλλων, ο πλούτος δεν είναι αντικείμενο ιδιοποίησης και δεν πρέπει να γίνεται πόθος απληστίας, η διακυβέρνηση οφείλει να μην είναι εξουσιαστική και προς θεραπείαν ιδίων συμφερόντων.Επίσης, κανένας δεν είναι σε θέση να υπερηφανεύεται επειδή κάποιο τάλαντο του ανήκει, δεν μπορεί να το ιδιοποιείται και να υπερηφανεύεται, γιατί απλούστατα είναι άνωθεν δεδομένο και δεν του ανήκει. Αυτή η κατάσταση είναι δαιμονική και παθολογική αυτάρκεια και υπερηφάνεια.
Το τελευταίο ιδιόμελο συνδέεται άμεσα και αποκλειστικά με το τάλαντο του πλούτου , έχει κοινωνικές προεκτάσεις και είναι συνδεμένο με την παραβολή της κρίσης και της φιλοπτωχείας: " Ἰδού σοι τὸ τάλαντον, ὁ Δεσπότης ἐμπιστεύει ψυχή μου, φόβῳ δέξαι τὸ χάρισμα, δάνεισαι τῷ δεδωκότι, διάδος πτωχοῖς, καὶ κτῆσαι φίλον τὸν Κύριον, ἵνα στῇς ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ, ὅταν ἔλθῃ ἐν δόξῃ, καὶ ἀκούσῃς μακαρίας φωνῆς. Εἴσελθε δοῦλε, εἰς τὴν χαρὰν τοῦ Κυρίου σου. Αὐτῆς ἀξίωσόν με, Σωτὴρ τὸν πλανηθέντα, διὰ τὸ μέγα σου ἔλεος." Ο Θεός είναι ο δωροθέτης του κοσμικού και υλικού πλούτου και εμπιστεύεται, τον δίνει παρακαταθήκη στον ικανό να τον διαχειριστεί προς πνευματικό όφελος άνθρωπο. Με φόβο, σαν να να πρόκειται για κάτι ιερό, ο πλούσιος οφείλει να ανακουφίζει τους φτωχούς και πάσχοντες, με τον δάνειο πού έλαβε από τον Κύριο. Αν οι πλούσιοι δεν είναι ελεήμονες, είναι τελείως άχρηστοι, κατά τον Ιερό Χρυσόστομο και μάλιστα επικίνδυνοι για το κοινωνικό σύνολο και η χείριστη μορφή εγωισμού και κόλασης,άνθρωποι πού κατατρύχονται από το πάθος της ιδιοκτησίας, της ιδιοποίησης και της περιχαράκωσης, πού γεννάει η φιλαργυρία και η απληστία.Φίλος του Κυρίου, είναι ο πλούσιος πού διαδίδει το υλικό τάλαντο στους φτωχούς και εκείνος απολαμβάνει την εκ δεξιών θέση όταν πρόκειται να κρίνει ζώντας και νεκρούς. Αλλά και με πνευματικό νόημα πρέπει να εκλάβουμε τον πλούσιο και τον φτωχό. Ο προικισμένος με πολλά και ποικίλλα τάλαντα από τον Θεό, οφείλει να σκορπιέται και να δαπανάται στην διακονία και τον φωτισμό του φτωχότερου πνευματικά . ¨Ετσι πραγματώνεται η επί γης Εκκλησία και αδελφωσύνη, όταν ο μαθητής μαθαίνει από τον δάσκαλο, ο αδύναμος λαμβάνει ενίσχυση από τον δυνατό, αυτός πού πενθεί παίρνει χαρά από τον μακάριο και ο άπιστος ενισχύεται στην πίστη από τον πιστεύοντα.Σε αυτόν τον σύνδεσμο αλληλοπεριχώρησης και αγάπης αναπαύεται ο Θεός και Κριτής μας.Και οι πάντες απολαμβάνουν την επί γης ερχομένη βασιλεία Του.Αντίθετα, οι χριστιανοί με αντεκκλησιαστική και απάνθρωπη συμπεριφορά και ήθος, αποξενώνονται από τον Θεό και τον άνθρωπο, αρραβωνίζονται την ακοινωνησία και την αποκοπή και κληρονομούν, τον "κλαυθμό και βρυγμό των οδόντων".
Το πρώτο ιδιόμελον είναι το εξής και αναφέρεται στην κατανομή των χαρισμάτων και την επεξεργασία τους: "Δεῦτε πιστοί, ἐπεργασώμεθα προθύμως τῷ Δεσπότῃ· νέμει γὰρ τοῖς δούλοις τὸν πλοῦτον, καὶ ἀναλόγως ἕκαστος, πολυπλασιάσωμεν, τὸ τῆς χάριτος τάλαντον. Ὁ μέν σοφίαν κομιείτω, δι' ἔργων ἀγαθῶν. Ὁ δὲ λειτουργίαν λαμπρότητος ἐπιτελείσθω, κοινωνείτω δὲ τοῦ λόγου, πιστος τῷ ἀμυήτῳ, καὶ σκορπιζέτω τὸν πλοῦτον, πένησιν ἄλλος· οὕτω γὰρ τὸ δάνειον πολυπλασιάσομεν, καὶ ὡς οἰκονόμοι πιστοὶ τῆς χάριτος, δεσποτικῆς χαρᾶς ἀξιωθῶμεν, αὐτῆς ἡμᾶς καταξίωσον, Χριστε ὁ Θεός, ὡς φιλάνθρωπος". Ο Θεός εμπιστεύεται στον καθένα από μας, πάντα κατά την δύναμη και ικανότητα εκάστου, τα πνευματικά χαρίσματα, αλλά και τις υλικές του δωρεές για να τα πολλαπλασιάσουμε και να τα παραστήσουμε Αυτώ, με το πνεύμα το λειτουργικό και το ευχαριστηριακό πού ευρίσκεται στο λειτουργικό λόγιο "τα σα εκ των σων", στην βασιλεία Του.Άλλος κατορθώνει την έμπρακτη πνευματική θεωρία,άλλος έχει χαρίσματα διοικητικά, άλλος τάλαντο ευαγγελικού λόγου, ιεραποστολικού ζήλου, άλλος πλούτον υλικό πού τον αξιοποιεί σε ελεημοσύνες και άλλος άλλο.Τα χαρίσματα αυτά είναι δανεικά και εμείς οι διαχειριστές οικονόμοι τους, πού ευθυνόμαστε για τον πολλαπλασιασμό τους. Ουσιαστικά για την ορθή αξιοποίηση τους , η οποία γεννάει τις αρετές και την χάριν αντί χάριτος, το δώρημα πάνω στο δώρο και τέλος εξασφαλίζει την συμμετοχή μας στην αιώνια χαρά του Δεσπότη μας.
Το δεύτερο ιδιόμελο αφορά στην καταδίκη αυτού πού περιφρονεί το τάλαντο και φαίνεται αγνώμων και άκαρπος έναντι του Θεού: "Τοῦ κρύψαντος τὸ τάλαντον, τὴν κατάκρισιν, ἀκούσασα ψυχή, μὴ κρύπτε λόγον Θεοῦ, κατάγγελλε τὰ θαυμάσια αὐτοῦ, ἵνα πλεονάζουσα τὸ χάρισμα, εἰσέλθῃς, εἰς τὴν χαρὰν τοῦ Κυρίου σου". Ο λόγος του Θεού δεν αρμόζει να είναι δέσμιος ( ου δέδεται), αλλά πρέπει να κηρύττεται και να φανερώνεται επί των δωμάτων, με λόγια και με έργα. Το ίδιο και η ευεργεσία του Θεού πρέπει να καταγγέλεται και να ευλογείται με λόγους και με έργα.Ο άνθρωπος πού πολλαπλασιάζει τα τάλαντα και είναι ζωντανή απόδειξη της ευεργεσίας και του μεγαλείου του Θεού οφείλει να μην κρύπτει εαυτόν "υπό τον μόδιον", αλλά να εργάζεται και να φαίνεται προς όλους, για να δοξάζεται ο Επουράνιος Πατέρας. Επίσης, τα τάλαντα δεν πρέπει να κρύπτονται στην γη, των παθών και των υλικών φρονημάτων, ως περιφρόνηση και φθόνος προς τον δωροδότη Θεό, αλλά να αξιοποιούνται προς το αγαθόν των άλλων. Ουδεμία επιστήμη δεν πρέπει να ασκείται για ιδία ωφέλεια και καταστροφή των άλλων, ο πλούτος δεν είναι αντικείμενο ιδιοποίησης και δεν πρέπει να γίνεται πόθος απληστίας, η διακυβέρνηση οφείλει να μην είναι εξουσιαστική και προς θεραπείαν ιδίων συμφερόντων.Επίσης, κανένας δεν είναι σε θέση να υπερηφανεύεται επειδή κάποιο τάλαντο του ανήκει, δεν μπορεί να το ιδιοποιείται και να υπερηφανεύεται, γιατί απλούστατα είναι άνωθεν δεδομένο και δεν του ανήκει. Αυτή η κατάσταση είναι δαιμονική και παθολογική αυτάρκεια και υπερηφάνεια.
Το τελευταίο ιδιόμελο συνδέεται άμεσα και αποκλειστικά με το τάλαντο του πλούτου , έχει κοινωνικές προεκτάσεις και είναι συνδεμένο με την παραβολή της κρίσης και της φιλοπτωχείας: " Ἰδού σοι τὸ τάλαντον, ὁ Δεσπότης ἐμπιστεύει ψυχή μου, φόβῳ δέξαι τὸ χάρισμα, δάνεισαι τῷ δεδωκότι, διάδος πτωχοῖς, καὶ κτῆσαι φίλον τὸν Κύριον, ἵνα στῇς ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ, ὅταν ἔλθῃ ἐν δόξῃ, καὶ ἀκούσῃς μακαρίας φωνῆς. Εἴσελθε δοῦλε, εἰς τὴν χαρὰν τοῦ Κυρίου σου. Αὐτῆς ἀξίωσόν με, Σωτὴρ τὸν πλανηθέντα, διὰ τὸ μέγα σου ἔλεος." Ο Θεός είναι ο δωροθέτης του κοσμικού και υλικού πλούτου και εμπιστεύεται, τον δίνει παρακαταθήκη στον ικανό να τον διαχειριστεί προς πνευματικό όφελος άνθρωπο. Με φόβο, σαν να να πρόκειται για κάτι ιερό, ο πλούσιος οφείλει να ανακουφίζει τους φτωχούς και πάσχοντες, με τον δάνειο πού έλαβε από τον Κύριο. Αν οι πλούσιοι δεν είναι ελεήμονες, είναι τελείως άχρηστοι, κατά τον Ιερό Χρυσόστομο και μάλιστα επικίνδυνοι για το κοινωνικό σύνολο και η χείριστη μορφή εγωισμού και κόλασης,άνθρωποι πού κατατρύχονται από το πάθος της ιδιοκτησίας, της ιδιοποίησης και της περιχαράκωσης, πού γεννάει η φιλαργυρία και η απληστία.Φίλος του Κυρίου, είναι ο πλούσιος πού διαδίδει το υλικό τάλαντο στους φτωχούς και εκείνος απολαμβάνει την εκ δεξιών θέση όταν πρόκειται να κρίνει ζώντας και νεκρούς. Αλλά και με πνευματικό νόημα πρέπει να εκλάβουμε τον πλούσιο και τον φτωχό. Ο προικισμένος με πολλά και ποικίλλα τάλαντα από τον Θεό, οφείλει να σκορπιέται και να δαπανάται στην διακονία και τον φωτισμό του φτωχότερου πνευματικά . ¨Ετσι πραγματώνεται η επί γης Εκκλησία και αδελφωσύνη, όταν ο μαθητής μαθαίνει από τον δάσκαλο, ο αδύναμος λαμβάνει ενίσχυση από τον δυνατό, αυτός πού πενθεί παίρνει χαρά από τον μακάριο και ο άπιστος ενισχύεται στην πίστη από τον πιστεύοντα.Σε αυτόν τον σύνδεσμο αλληλοπεριχώρησης και αγάπης αναπαύεται ο Θεός και Κριτής μας.Και οι πάντες απολαμβάνουν την επί γης ερχομένη βασιλεία Του.Αντίθετα, οι χριστιανοί με αντεκκλησιαστική και απάνθρωπη συμπεριφορά και ήθος, αποξενώνονται από τον Θεό και τον άνθρωπο, αρραβωνίζονται την ακοινωνησία και την αποκοπή και κληρονομούν, τον "κλαυθμό και βρυγμό των οδόντων".
9-2-2013
π. Παντελεήμων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου