ΙΕΡΕΑΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Δος μου κι εμένα άνεση, Παναγιά μου,
πριν ν’ απέλθω και πλέον δεν θα υπάρχω.(Αλεξ. Παπαδ.)

Τετάρτη, Ιανουαρίου 06, 2021

Ἐπιφάνεια τοῦ Χριστοῦ

 



 

Βασιλείου Στογιάννου

Ἐπιφάνεια εἶναι ἡ ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Μία ἀποκάλυψη τοῦ Ἴδιου τοῦ Θεοῦ, ποὺ σημαίνει πρῶτα-πρῶτα ἀληθινὴ θεογνωσία. Ἀποκαλύπτεται ὁ Θεὸς στὸν ἄνθρωπο, ὄχι σὰν φοβερὸς καὶ ἀποτρόπαιος, ὅπως τὸν πίστευαν οἱ εἰδωλολάτρες οὔτε σκληρὸς καὶ ἄτεγκτος κριτής, ὅπως τὸν φανταζόταν ὁρισμένοι ἰουδαϊκοὶ κύκλοι. Ὁ Θεὸς ποὺ φανερώνεται ἀπὸ τὸν Χριστὸ δὲν εἶναι μία ψυχρὴ λογικὴ ἐξήγηση τοῦ σύμπαντος, ὅπως νόμιζαν οἱ φιλόσοφοι οὔτε ὁ ὁδηγὸς ἑνὸς μόνο λαοῦ στὴν πορεία του, ὅπως πίστευε ὁ Ἰσραήλ.

Ὁ Θεὸς ἀποκαλύπτεται μὲ τὴν Ἐπιφάνειά του ὡς Πατέρας στοργικὸς ὅλων τῶν ἀνθρώπων, ἀνεξάρτητα ἀπὸ φυλετικές, πολιτικές, πολιτιστικὲς ἢ καὶ θρησκευτικὲς ἀκόμη παραδόσεις. Ὁ Θεὸς εἶναι Πατέρας τῶν ἀνθρώπων ὄχι μόνον ὡς Δημιουργός, ἀλλὰ κυρίως ὡς Πατέρας τοῦ Χριστοῦ, τοῦ μεγάλου πρωτότοκου ἀδελφοῦ ὅλων μας. Καὶ ἀποκαλύπτει αὐτὴ τὴ νέα του σχέση μὲ τὸν ἄνθρωπο ὁ Θεὸς ὄχι μέσα ἀπὸ βροντὲς καὶ καπνούς, ὅπως ἄλλοτε στὸ Σινά, ἀλλὰ μὲ τὴν ταπεινὴ ἀνθρώπινη μορφὴ τοῦ Χριστοῦ. Ἡ σκηνὴ κατὰ τὴ Βάπτιση τοῦ Χριστοῦ, ὅπως μετὰ ἡ Μεταμόρφωση καὶ ἡ Ἀνάσταση εἶναι σκηνὴ δόξας καὶ ἀποκάλυψη τῆς Θείας μεγαλειότητας. Δὲν ἔχουν ὅμως σὰν στόχο νὰ καταπλήξουν τὸν ἄνθρωπο, ἀλλὰ νὰ τοῦ θυμίσουν πὼς ἡ καινούρια θεογνωσία προέρχεται ἀπὸ τὸν Ἴδιο τὸν Λόγο ποὺ ἔγινε σάρκα καὶ ὄχι ἀπὸ ἕναν οἱοδήποτε ἄνθρωπο. Κι ἀκόμα οἱ λίγες ἀκτίνες τῆς δόξας ἀφήνουν τὸν ἄνθρωπο νὰ δεῖ ἀπὸ τώρα, ὅσο μπορεῖ, τὸ νέο κόσμο κοντὰ στὸν Θεὸ Πατέρα του.

Περισσότερο ὅμως ἀπὸ τὴ δόξα, μᾶς ἀποκαλύπτει ἡ Ἐπιφάνεια τὴ φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ. Ἡ Ἐνσάρκωση τοῦ Λόγου εἶναι δεῖγμα περίτρανο τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ γιὰ τὸν ἄνθρωπο. Ὅσοι βιάζονται νὰ δοῦν γύρω τους σκοτάδι καὶ ἀντιμετωπίζουν τὴν ἀνθρώπινη ὕπαρξη στὴ γῆ χωρὶς νόημα, δὲν ἔχουν παρὰ νὰ θυμηθοῦν τὴ φιλανθρωπία, ὅπως φανερώθηκε ἀπὸ τὴν Ἐπιφάνεια τοῦ Λόγου. Θὰ ἀνακαλύψουν τότε πὼς ὁ Θεὸς Πατέρας βρίσκεται πάντα κοντά μας, δίπλα μας, ἀκόμη καὶ ὅταν ἐμεῖς τὸν ἐγκαταλείπουμε -κυρίως τότε!

Ἔτσι ἡ ἀληθινὴ θεογνωσία γίνεται πηγὴ ἐλπίδας γιὰ τὸν ἄνθρωπο, φῶς γιὰ τὴν καθημερινή του πορεία μέσα στὴ σκιὰ τοῦ θανάτου καὶ τῆς ἁμαρτίας.

Ἡ Ἐπιφάνεια τοῦ Λόγου εἶναι ὅμως καὶ ἀληθινὴ κοσμογνωσία. Ὄχι φυσικὰ μὲ τὴν ἔννοια ποὺ δίνει ἡ φυσικὴ καὶ οἱ συναφεῖς ἐπιστῆμες. Ἡ ἀνακάλυψη τῶν μυστικῶν τῆς κτίσεως καὶ ἡ διατύπωση τῶν νόμων ποὺ τὰ διέπουν ἀφέθηκε ἀπὸ τὸν Θεό στὸ λογικό τοῦ ἀνθρώπου καὶ στὴ δύναμη τοῦ νοῦ του. Ὁ Θεὸς προίκισε τὸν ἄνθρωπο μὲ πολλὲς ἱκανότητες, γιὰ νὰ μπορέσει νὰ βρεῖ μέσα ἀπὸ τὰ μονοπάτια τῆς ἐπιστήμης τὸ θαῦμα τῆς δημιουργίας καὶ νὰ ἀχθεῖ καὶ μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο στὸν Δημιουργό. Τὰ μεγάλα ὅμως ἐρωτήματα γιὰ τὴν πορεία τοῦ κόσμου ὡς κατοικίας τοῦ ἀνθρώπου μένουν πάντα ἀναπάντητα ἀπὸ τὴν ἐπιστήμη. Γιατί ἡ ἐπιστήμη βλέπει περιορισμένα τοπικὰ καὶ χρονικά, ὅπως περιορισμένος εἶναι κι ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος. Τὸ πολὺ-πολὺ φτάνει μέχρι τὴ διατύπωση τῶν μεγάλων ἐρωτημάτων. Ἐκεῖ σταματᾶ, περιμένοντας μία ἀπάντηση ἀπὸ ἀλλοῦ. Κι ἐδῶ ἔρχεται ἡ ἀπάντηση τῆς Ἐπιφάνειας τοῦ Θεοῦ, ἡ ἀπάντηση τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν θεόπνευστων μαθητῶν καὶ ἀποστόλων του. Δὲν εἶναι ἀπάντηση σὲ λεπτομέρειες, ἀλλὰ στὸ σύνολο. Μιλᾶ ἡ ἀποκάλυψη γιὰ τὴν παρέλευση τοῦ παρόντος σχήματος τοῦ κόσμου καὶ γιὰ τὴν προοδευτικὴ ἀνάκτησή του ἀπὸ τὴν παντοδύναμη δεξιὰ τοῦ Ὑψίστου. Μὲ εἰκόνες καὶ παραβολὲς μᾶς ἀποκαλύπτει ἕνα νέο κόσμο ποὺ κατοικεῖ ἡ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ. Μᾶς σκιαγραφεῖ ἕνα κόσμο χωρὶς κακὸ καὶ ἁμαρτία, χωρὶς φθορὰ καὶ θάνατο. Ἡ φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ εἶναι φανερὴ καὶ στὴ νέα, ἀληθινὴ κοσμογνωσία…

Ἡ Ἐπιφάνεια τοῦ Θεοῦ εἶναι ὅμως καὶ ἀληθινὴ ἀνθρωπογνωσία Ἡ πιὸ μεγάλη ἀποκάλυψη γιὰ τὸν ἄνθρωπο καὶ τὴν πραγματικὴ φύση του, γιὰ τὴ θέση του μέσα στὸν κόσμο καὶ τὴν πορεία του τόσο ἀτομικὰ ὅσο καὶ συλλογικά, γιὰ τὸ προσωπικὸ καὶ ὁμαδικὸ μέλλον του, ὅλα αὐτὰ ἔχουν ἀποκαλυφθεῖ μιά γιὰ πάντα μὲ τὴν Ἐπιφάνεια τοῦ Λόγου, μὲ τὴν κάθοδο τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν ἀναστροφὴ τοῦ ἀνάμεσά μας. Ὅσο εὔκολα ὅμως θυμόμαστε τὴ θεϊκὴ φύση τοῦ Χριστοῦ τόσο δύσκολα φέρνουμε στὸ νοῦ μας τὴν ἀνθρώπινη φύση Του -αὐτὴ ποὺ μᾶς ἔδωσε τὴ νέα ἀνθρωπογνωσία, ποὺ μᾶς ἄνοιξε τὸ μυστικὸ κόσμο τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς.

Ἐπιφάνεια εἶναι ἡ ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ μὲ ἀνθρώπινη μορφὴ πάνω στὴ γῆ. Εἶναι ὅμως καὶ ἀποκάλυψη τῆς ἐσώτερης οὐσίας τοῦ ἀνθρώπου. Γιατί ὁ Χριστὸς παίρνει τὴν ἀνθρώπινη φύση καὶ τὴν ἀναπλάσει, τὴν ἀνακαινίζει, τὴν ἀναγεννᾶ. Οἱ πατέρες τῆς ἐκκλησίας ἐπιμένουν πολὺ σ’ αὐτὸ τὸ σημεῖο. Γιατί ἀκριβῶς συνδέεται μὲ τὴ χριστιανικὴ εἰκόνα γιὰ τὸν ἄνθρωπο. Ξέρουμε τὸν ἄνθρωπο, γιατί ὁ Χριστός μᾶς τὸν ἀποκάλυψε σ’ ὅλο τὸ βάθος του, σ’ ὅλη τὴν ἔκταση τῶν σχέσεών του μὲ τὸν Θεό, τὸν κόσμο καὶ τοὺς συνανθρώπους. Κοντολογίς, ξέρουμε ποιοὶ εἴμαστε, γιατί ξέρουμε ποιὸς εἶναι ὁ ἀληθινὸς ἄνθρωπος, ὁ Χριστός. Μὲ τὸν Χριστὸ ἀποκτήσαμε ἕνα καθρέφτη, γιὰ νὰ μποροῦμε νὰ συγκρίνουμε κάθε φορά τὸν ἑαυτό μας καὶ νὰ βλέπουμε πόσο ἔχουμε ἀποκτήσει τὴν πραγματικὰ ἀνθρώπινη μορφή.

Ἡ νέα, ἀληθινὴ εἰκόνα γιὰ τὸν ἄνθρωπο, ποὺ ἀποκάλυψε μὲ τὴν παρουσία του στὴ γῆ ὁ Χριστὸς δὲν εἶναι βέβαια πάντα εὐχάριστη γιὰ τὸν ἄνθρωπο. Γιατί τοῦ δείχνει γυμνὴ τὴν ἀλήθεια, τοῦ θυμίζει πόσο λίγο εἶναι ἄνθρωπος, πόσο λίγο συμπεριφέρεται ὡς ἄνθρωπος, πόσο λίγο λογαριάζει τὴν ἀνθρώπινη ὑπόσταση τῶν συνανθρώπων του. Νὰ γιατί οἱ ἄνθρωποι φαίνονται πολλὲς φορὲς πρόθυμοι νὰ δεχτοῦν τὸ Εὐαγγέλιο, ἀλλὰ τὸ ἐγκαταλείπουν γρήγορα, ἀμέσως μόλις γίνει λόγος γιὰ τὴν ἀνθρώπινη ὕπαρξη ὡς ὁμοίωση μὲ τὸν Χριστό…

Ἄνθρωπος εἶναι ὁ γιὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ ἀδελφός του Χριστοῦ. Σ’ αὐτὴ τὴν ἁπλὴ πρόταση συνοψίζεται ἡ νέα ἀνθρωπογνωσία. Ἁπλὴ στὴ διατύπωση, ἀλλά μὲ συνέπειες ἀνυπολόγιστες γιὰ τὴ ζωὴ καὶ τὴν καθημερινὴ πράξη μας. Γιατί θεμελιώνει τὴν ὕπαρξή μας στὴ σχέση μας μὲ τὸν Θεὸ Πατέρα καὶ τὴ φιλανθρωπία του. Γιατί μᾶς συνδέει μὲ τὴν ἄκρα ταπείνωση τοῦ Χριστοῦ. Γιατί μᾶς κάνει νὰ βλέπουμε τὸν κόσμο μὲ τὰ μάτια τῆς ἐλπίδας τοῦ νέου, μεταμορφωμένου καὶ αἰώνιου κόσμου. Κι ὅλα τοῦτα μπορεῖ νά φαίνονται ὄμορφα καὶ ἑλκυστικὰ ὅσο μένουν στὴ θεωρία. Μόλις ὅμως ἔλθει ἡ ὥρα ποὺ πρέπει νὰ μεταβληθοῦν σὲ πράξη, ποὺ πρέπει νὰ κατευθύνουν τὴ ζωή μας καὶ τὶς καθημερινὲς συναλλαγές μας, ἀρχίζει νὰ μεταβάλλεται ἡ εἰκόνα. Ἡ ἀνθρωπογνωσία μᾶς γίνεται βάρος καὶ βαρεία ἐπιταγή, ποὺ προσπαθοῦμε νὰ ἀποφύγουμε μὲ κάθε τρόπο καὶ μ’ ὁποιαδήποτε δικαιολογία. Ἡ ἀνθρωπογνωσία ἀποκτᾶ τότε καὶ μία ἄλλη διάσταση: γίνεται κριτήριο, δικαστήριο φοβερὸ γιὰ τὸν ἄνθρωπο, ὅσο δὲν ἀνοίγει διάπλατη τὴν καρδιὰ του σ’ ὅλη τὴν ἀλήθεια καὶ σ’ ὅλη τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ.

Αὐτὴ ἡ τελευταία διάσταση τῆς Ἐπιφάνειας, ἡ κρίση ποὺ ἐπιφέρει γιὰ τὸν ἄνθρωπο, φαίνεται νὰ λειτουργεῖ ὑποτονικὰ μέσα στὸ χριστιανικὸ κόσμο τὸν τελευταῖο καιρό. Ἀπόδειξη ἡ πνευματικὴ ραθυμία τοῦ καιροῦ μας καὶ ἡ πρακτικὰ ἀντιπνευματικὴ καὶ ἀντικοινωνικὴ στάση τῶν πολλῶν. Ἡ ἀνθρωπογνωσία μας ἔφτασε νὰ περιορίζεται στὴ γνώση τοῦ ἐξωτερικοῦ, τῆς ὕλης καὶ μάλιστα σὲ μία ἀτομοκρατικὴ διάσταση. Εἶναι κι αὐτὸ μία τρανὴ ἀπόδειξη γιὰ τὸ πόσο ἀπομακρύνεται ὁ ἄνθρωπος ἀπὸ τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ. Καὶ τὸ χειρότερο εἶναι πὼς δὲν ὑποψιάζονται κἄν οἱ πολλοὶ τὴν ὕπαρξη τῆς ἐλπίδας, τῆς πνευματικῆς ἀναγεννήσεως καὶ τῆς ἀλλαγῆς ποὺ ἔφερε στὸν κόσμο ὁ ἐπιφανεῖς Λόγος τοῦ Θεοῦ. Παχυλὴ ἄγνοια, πρακτικὸς ὑλισμὸς καὶ κυρίως ἡ ἀντιπνευματικὴ ἀτμόσφαιρα –δημιούργημα τῶν πολέμων-, συντελοῦν στὴν παραθεώρηση τῆς ἀληθινῆς ἀνθρωπογνωσίας, τῆς ἀληθινῆς κοσμογνωσίας, τῆς ἀληθινῆς θεογνωσίας ποὺ ἔφερε στὸν κόσμο, θεῖο καὶ λυτρωτικὸ δῶρο ὁ Χριστός.

Ἡ ἐπιφάνεια τοῦ Χριστοῦ δὲν εἶναι μία ἱστορία ποὺ ἀνήκει στὸ παρελθόν. Εἶναι τὸ παρόν, ἡ βεβαία ἐλπίδα τοῦ κόσμου. Εἶναι ἡ αἰσιόδοξη προοπτικὴ γιὰ ἕνα νέο κόσμο, γιὰ μία νέα σχέση μὲ τὸν Θεό, γιὰ μία νέα ἀγαπητικὴ σχέση μὲ τοὺς συνανθρώπους. Ἀρκεῖ νὰ εἶναι ἕτοιμος ὁ ἄνθρωπος νὰ δεχτεῖ τὸ μήνυμα τοῦ Εὐαγγελίου…

Ἀπό τό βιβλίο: «Ἡ Ἐκκλησία στὴν ἱστορία καὶ τὸ παρόν».

Ἔκδ. Π. Πουρναρὰ

imaik

Δεν υπάρχουν σχόλια: