«Το
µήλο κάτω από τη µηλιά θα πέσει». Η γνωστή παροιµία ταιριάζει γάντι στην περίπτωση
του 63χρονου θεολόγου και καθηγητή Κλήµη Πυρουνάκη. Είναι γιός ενός πραγµατικά ξεχωριστού
ανθρώπου, του ανατρεπτικού ιερέα Γεώργιου Πυρουνάκη, η ιστορία του οποίου περισσότερο
θυµίζει τους κληρικούς της µεγάλης σχολής της Λατινικής Αµερικής των 60’s µε αγώνες
ενάντια στη φτώχια και την καταπίεση. O κ. Κλήµης συνεχίζοντας την παράδοση του
πατέρα του είναι η ψυχή των σχολείων δεύτερης ευκαιρίας και δίνει καθηµερινά τη
µάχη µέσα στις ελληνικές φυλακές να αλλάξει τη ζωή ανθρώπων πίσω από τα σίδερα.
Διαβάζοντας τη συνέντευξη αναπόφευκτα αναρωτιέσαι. Τι θα γινόταν αν είχαµε περισσότερους
Πυρουνάκηδες και λιγότερους ανθρωποφύλακες;
Τι είναι το σχολείο δεύτερης ευκαιρίας;
Είναι ένα µοντέρνο παιδαγωγικό πλαίσιο το οποίο απευθύνεται σε ανθρώπους που δεν παρακολούθησαν την τυπική εκπαίδευση, αλλά επιθυµούν να αποκτήσουν έναν απολυτήριο τίτλο γυµνασίου. Προϋπόθεση είναι να έχουν απολυτήριο Δηµοτικού και επιθυµία να γνωρίσουν βασικά γνωστικά αντικείµενα όπως Γλώσσα, Φυσική, Μαθηµατικά, Περιβάλλον, Αισθητική Αγωγή και Πληροφορική.
Πως ξεκίνησε αυτό το project;
Τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας δουλεύουν εδώ και οκτώ χρόνια στην Ελλάδα. Εµείς το εφαρµόσαµε πρώτοι µέσα στις φυλακές, αρχικά στον Κορυδαλλό και εν συνεχεία στις γυναικείες φυλακές Ελαιώνα Θηβών.
Πως είναι να µπαίνεις µέσα σε ένα τέτοιο δύσκολο περιβάλλον όπως οι φυλακές;
Σαφώς το κατάστηµα κράτησης είναι µία ιδιαίτερη περίπτωση. Καταρχάς πρέπει να ξέρεις τα δεινά της φυλακής. Τι υπόκειται ο κρατούµενος από την πρώτη µέρα σύλληψης. Πρέπει να µπορείς να διαγνώσκεις το ψυχόγραµµα του, τις επιθυµίες του. Να διαβάζεις βαθιά στα µάτια τις ανάγκες του, τον φόβο του και τα θέλω του. Εάν τα αγνοείς αυτά, είσαι ακατάλληλος για το κατάστηµα κράτησης. Ουσιαστικά το σχολείο προσπαθεί να ανασύρει τους κρατούµενους από τα κελιά τους. Τους καλεί αξιοποιώντας τα κίνητρα που υπάρχουν - ευεργετικός υπολογισµός ηµεροµισθίων, βεβαίωση σπουδών που µπορεί να την προσκοµίσει στο δικαστήριο και να εκπέσει η ποινή του, και η προοπτική ότι µπορεί πραγµατικά να αλλάξει, να µεταµορφωθεί. Έχουµε πολλά παραδείγµατα που µας δείχνουν ότι αυτό γίνεται.
Οι επίσηµοι φορείς έχουν στηρίξει το έργο σας ή έχουν βάλει τρικλοποδιές;
Η προϊσταµένη αρχή που είναι το Ίδρυµα Δια βίου Εκπαίδευσης, επιθυµεί να µπουν τα σχολεία στις φυλακές. Ακόµα αρνούνται κάποιοι διευθυντές φυλακών. Από τις είκοσι πέντε φυλακές που έχει όλη η Ελλάδα µόνο επτά έχουν δεχτεί σχολείο. Χρειάζεται πάρα πολύ δουλειά σε αυτό το θέµα.
Γιατί πιστεύετε ότι οι διευθυντές των φυλακών αρνούνται;
Αρνούνται γιατί φοβούνται ότι θα χάσουν τον έλεγχο. Κατά την γνώµη µας αυτό είναι πρόσχηµα. Απλώς έχουν αρκεστεί στα κατεστηµένα, στα δεδοµένα και δεν θέλουν αυτό να αλλάξει. Βέβαια το αποτέλεσµα από τα σχολεία στις φυλακές, δείχνει ότι είναι πλέον αναγκαία συνθήκη. Το πιο συγκλονιστικό στατιστικό είναι ότι από τους εκατό κρατούµενους που αποφυλακίζονται οι εβδοµήντα επιστρέφουν. Στην τελευταία καταγραφή που κάναµε µε τον διευθυντή του σχολείου δεύτερης ευκαιρίας στον Κορυδαλλό, τον Γιώργο Ζουγανέλη, καταγράψαµε µέσα σε έξι χρόνια µόνο ένα 6% επιστροφή, που σηµαίνει ότι η δουλειά που γίνεται µέσα στις φυλακές είναι πραγµατικά συγκλονιστική και αποτελεσµατική, ακόµα και σε οικονοµικό επίπεδο. Δεν επιστρέφουν οι κρατούµενοι.
Τα δεδοµένα αυτά είναι σοκαριστικά. Δεν θα ήταν χρήσιµο λοιπόν το κράτος να υποχρεώσει τις φυλακές σε ένα θεσµικό πλαίσιο ώστε να υπάρχουν σχολεία 2ης ευκαιρίας µέσα σε όλες τις φυλακές;
Χρειάζεται άλλη φιλοσοφία και οργάνωση. Θα πρέπει να προσκληθούν οι υπεύθυνοι φυλακών πλέον να καταθέσουν το φάκελό τους, να έχουν περγαµηνές και επιµόρφωση πάνω σε θέµατα διαχείρισης κρατουµένων ώστε να αναλάβουν την διαχείριση των φυλακών. Είµαστε ακόµα πίσω από τον ήλιο δυστυχώς.
Πώς είναι το πλαίσιο στις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες ;
Τελείως διαφορετικό. Πριν από ένα χρόνο θυµάµαι είχαµε υποδεχτεί τρεις Γάλλους σωφρονιστικούς υπαλλήλους οι οποίοι ήθελαν να έχουν ιδία άποψη για το πώς ήταν οργανωµένες οι φυλακές µας ώστε να πάρουν από την κάθε φυλακή ό,τι καλύτερο για να το εφαρµόσουν στη χώρα τους. Ήµασταν µέσα στις πέντε χώρες που επισκέφθηκαν. Χρειάζεται σχεδιασµός και θέληση. Μπορούµε να πούµε ότι οι καλύτερες φυλακές είναι στην Νορβηγία. Εκεί είναι τελείως διαφορετικό το πλαίσιο. Οι συνθήκες εγκλεισµού εκεί είναι τελείως διαφορετικές, δεν υφίσταται αυτός ο συνωστισµός. Ειδικά αυτήν την περίοδο, το ότι τιµωρείται το οικονοµικό έγκληµα, έχει δηµιουργήσει τροµερό συνωστισµό, ουσιαστικά ασφυξία των κρατουµένων. Και ένα άλλο δεδοµένο είναι ότι η φυλακή δεν έχει εξοικειωθεί να διαχειρίζεται οικονοµικούς παραβάτες. Έως τώρα ήταν κλασικοί παραβάτες, φόνοι, ληστείες κλπ. Τώρα µπαίνει η αστική τάξη στις φυλακές. Αυτό είναι ένα τεράστιο πρόβληµα γιατί δεν ξέρει ουσιαστικά η φυλακή να το αντιµετωπίσει. Βέβαια αλλάζουν και τα πράγµατα. Οι φυλακές τώρα δεν έχουν σχέση µε το πώς ήταν τριάντα χρόνια πριν. Ακόµα και το µορφωτικό επίπεδο των φυλάκων είναι διαφορετικό. Αλλά χρειάζεται πολύ δουλειά.
Τι γίνεται µε τους µετανάστες στις φυλακές οι οποίοι δεν έχουν απολυτήριο δηµοτικού;
Δουλεύουµε από πέρσι πειραµατικά µε δηµοτικό σχολείο χωρίς δασκάλους αξιοποιώντας κρατούµενους στο επίπεδο της αλληλοδιδακτικής. Τα αποτελέσµατα είναι θεαµατικά. Από τις δεκαεπτά µαθήτριες που ήταν αλλοδαπές οι πέντε έδωσαν εξετάσεις, πήραν απολυτήριο τίτλο και γράφτηκαν φέτος στο σχολείο. Αυτή τη χρονιά δώδεκα µαθήτριες έδωσαν εξετάσεις και απέκτησαν απολυτήριο τίτλο. Με τα µαθήµατα εθελοντών καθηγητών και κρατουµένων που θέλανε να έχουν την δυνατότητα να διδάξουν. Βέβαια η φυλακή αρνείται να χρησιµοποιεί κρατούµενους για αλληλοδιδακτική, γιατί φοβούνται µην αποκτήσουν εξουσία και επιβληθούν µε τον Α ή Β τρόπο. Αλλά το θέµα είναι αυτός που είναι πραγµατικά υπεύθυνος στο σχολείο να µπορεί να το διαχειριστεί αυτό ανάλογα.
\Ο δικός σας ρόλος σε όλο αυτό ποιος είναι;
Συντονιστικός και εµψυχωτικός. Πρέπει να ξέρεις να δουλεύεις µε οµαδο-συνεργατική µέθοδο. Το σχολείο πρέπει να δουλεύει µε οµάδες οι οποίες να µαθαίνουν να συνεργάζονται. Αν δε στηρίζεται στις σχέσεις των ανθρώπων, στην δυναµική των σχέσεων, στη σχεσεο-δυναµική όπως λέµε, δεν µπορεί να παράξει έργο. Μόνο µε αυτόν τον τρόπο µπορούν διαφορετικοί άνθρωποι, µε διαφορετική καταγωγή, χρώµα, µορφωτικό επίπεδο, οικονοµικό επίπεδο να συνυπάρξουν. Γιατί έτσι υπάρχει αλληλοκατανόηση στη ζωή της οµάδας και το αποτέλεσµα είναι σαφώς καλύτερο από το παλιό σχολείο. Το µετωπικό σχολείο της από καθέδρας διδασκαλίας, όπου στόχος είναι η αναγκαστική αποµνηµόνευση αποτέλεσµα µια στερεότυπης αξιολόγησης ουσιαστικά αδιάφορης.
Προσπαθείτε να ανατρέψετε δύο µοντέλα ταυτόχρονα, το εξουσιοκεντρικό σύστηµα της Ελληνικής εκπαίδευσης και το µοντέλο µέσα στις φυλακές…
Αυτό είναι αλήθεια και τα αποτελέσµατα είναι πραγµατικά θετικά. Νοµίζω ότι το µέλλον των σχολείων δεύτερης ευκαιρίας είναι λαµπρό. Το µυστικό είναι ότι δεν χρησιµοποιεί βιβλία. Στηρίζεται µόνο στον λόγο, στη γραφή αλλά και την επινοητικότητα του καθηγητή. Ο καθηγητής µόνιµα επινοεί και το αντικείµενο της ύλης και τον τρόπο που θα δουλέψει. Σχεδιάζει κάθε µέρα το µάθηµα αντλώντας υλικό από το διαδίκτυο και οργανώνει την τάξη πάντα σε οµάδα. Επιλέγει ποιος είναι ο πιλότος της οµάδας και ποιος είναι ο στόχος. Τα αποτελέσµατα είναι θετικά.
Υπάρχουν εκπαιδευτικοί οι οποίοι µοιράζονται το δικό σας όραµα;
Είναι αλήθεια ότι έχουµε φτιάξει µια οµάδα ανθρώπων που σκέφτεται έτσι. Υπάρχουν συνάδελφοι, νέοι άνθρωποι που πραγµατικά δυσφορούν ή ασφυκτιούν µέσα στο υπάρχον εκπαιδευτικό σύστηµα και αναζητούν κάτι καινούργιο.Η τύχη µας είναι ότι σε όλα τα σχολεία υπάρχει τουλάχιστον ένας καθηγητής που πραγµατικά αγαπά, ελπίζει και ονειρεύεται ένα άλλο σχολείο, και βάζει την δική του σφραγίδα. Αυτό είναι ελπιδοφόρο.
Από πού αντλείτε κόσµο για να πάει να κάνει µάθηµα σε ένα σχολείο δεύτερης ευκαιρίας;
Σχεδόν σε όλες τις πόλεις υπάρχει σχολείο δεύτερης ευκαιρίας. Στο Ίδρυµα Δια Βίου Εκπαίδευσης υπάρχει ειδική επετηρίδα όπου υποβάλουν αίτηση. Δουλεύουµε συνήθως µε ωροµίσθιους. Το καλό είναι ότι οι νέοι καθηγητές έχουν πάντα πιο δροσιά σε σχέση µε τους παλιούς. Αλλά και όσοι παλαιότεροι εµπλέκονται στα σχολεία αυτά, έχουν φλόγα, επιθυµία, θέλουν να λειτουργούν ως εµψυχωτές. Θέλουν να γίνονται αθλοθέτες, πραγµατικοί λειτουργοί της εκπαίδευσης.
Τι πιστεύεται ότι θα έπρεπε να κάνει άµεσα το κράτος για να στηρίξει τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας;
Το Υπουργείο Παιδείας οφείλει να συντάξει µια ειδική επετηρίδα καθηγητών µε ειδικά προσόντα και διάθεση να λειτουργήσουν µέσα σε καταστήµατα κράτησης. Θα πρέπει να υπάρχει διαρκής επιµόρφωση πάνω σε θέµατα φαρµακολογίας και ψυχιατρικής. Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι κρατούµενοι είναι ψυχιατρικά περιστατικά. Έχουν τέτοια διαταραχή εξαιτίας του εγκλεισµού, τέτοια κρίση πανικού, φοβία και ανασφάλεια από την υποκουλτούρα της φυλακής, που σαφώς ο δάσκαλος πρέπει να είναι κυρίως εµψυχωτής και µετά διδακτής.
Άρα το µοντέλο των ψυχολόγων της φυλακής δεν λειτουργεί;
Σαφώς λειτουργεί στον τοµέα που υπάρχει η αρµοδιότητά τους. Σε όλες τις πτέρυγες υπάρχει ψυχολόγος ή κοινωνικός λειτουργός. Όχι σε όλες τις φυλακές βέβαια. Υπάρχουν φυλακές όπου δεν υπάρχουν καν κοινωνικοί λειτουργοί. Στο κατάστηµα κράτησης γυναικών στον Ελαιώνα Θηβών λέµε ότι είµαστε τυχεροί και προνοµιούχοι, γιατί είναι οργανωµένη φυλακή. Κάθε θάλαµος έχει το δικό του κοινωνικό λειτουργό και ψυχολόγο.
Υπάρχει κάποια φυλακή στην Ελλάδα η οποία να θεωρείται πρότυπο;
Ό,τι πιο µοντέρνο είναι το κατάστηµα κράτησης γυναικών στον Ελαιώνα Θηβών. Είναι µια καινούργια φυλακή µε πολύ καλό συµβούλιο φυλακής. Στεγάζεται στο κτίριο όπου παλιά ήταν το τυπογραφείο των Ιεχωβάδων και το αγόρασε το κράτος πριν δέκα χρόνια. Η υφιστάµενη δοµή των κτιρίων είναι τέτοια ώστε να µην τροµοκρατεί τους κρατούµενους. Αντίθετα µε τη γενική φιλοσοφία των φυλακών οι οποίες είναι φτιαγµένες έτσι ώστε ψυχολογικά να τους οδηγεί στην υπακοή και στην λογική του εγκλεισµού. Λοιπόν η φυλακή εκεί είναι ό,τι καλύτερο έχουµε να δείξουµε. Με εργαστήρια ζωγραφικής, µε πολλές ΜΚΟ οι οποίες δουλεύουν µε κρατούµενες. Η ΑΡΣΗ, το ΚΕΘΕΑ εκπαιδεύουν τις κρατούµενες που έχουν σχέση µε ουσίες. Υπάρχει πολύ καλή οργάνωση.
Η κρίση πως έχει επηρεάσει τη δική σας δουλειά;
Η αλήθεια είναι ότι τα πράγµατα δυσκολεύουν. Εγώ διαπιστώνω ότι οι κρατούµενοι είναι πιο φοβισµένοι, ειδικά οι αλλοδαποί. Πολλές φορές µου λένε ότι «καλά που είµαστε εδώ και έχουµε ένα πιάτο φαγητό». Με το θέµα της Χρυσής Αυγής έχουν σε ένα βαθµό τροµοκρατηθεί. Εκεί θέλει δουλειά. Το µεγαλύτερο αµάρτηµα της Ελληνικής πολιτείας είναι ότι δεν έχει φροντίσει τι γίνεται µετά την φυλακή. Ευτυχώς υπάρχει µία οργάνωση, η ΕΠΑΝΟΔΟΣ, θα λέγαµε το επίσηµο όργανο επανένταξης κρατουµένων. Αλλά είναι ακόµα γραφειοκρατικό σχήµα. Εµείς φτιάξαµε ένα δίκτυο, το ονοµάσαµε «δίκτυο στήριξης φυλακισµένων και αποφυλακισµένων γυναικών». Είµαστε ακόµα στα σπάργανα. Μόλις εγκρίθηκε το καταστατικό µας από το πρωτοδικείο. Ήδη έχουµε βοηθήσει µαθήτριές µας που έχουν αποφυλακιστεί και θα θέλαµε πιο επίσηµα και πιο οργανωµένα να ανταποκριθούµε στο θέµα της επανένταξης, της επιµόρφωσης, και της εξασφάλισης κατοικίας.
Ο πατέρας σας, ο Γεώργιος Πυρουνάκης ήταν ένας άνθρωπος που για πολλούς θεωρείται πρότυπο.
Αυτό είναι αλήθεια. Ο πατέρας µου (σ.σ. δείτε εδώ http://preview.tinyurl.com/6f92xdr ) ήταν θεολόγος και κληρικός. Καταρχάς ήταν παιδί της εποχής του. Είναι η εποχή που ο Βενιζέλος οργάνωνε το κράτος και όπου επικρατούσε εµφυλιοπολεµικό κλίµα µεταξύ βενιζελικών και βασιλικών. Ο Πυρουνάκης είχε µεγάλη δράση στον Πειραιά, ήταν ο πρώτος που έφτιαξε νυκτερινό σχολείο, είχε φτιάξει ορφανοτροφεία, είχε µαζέψει παιδιά του πολέµου. Σαφώς ήταν οπαδός της θεολογίας της επανάστασης και της απελευθέρωσης, της πολιτικής θεολογίας. Θα λέγαµε το φαινόµενο Πυρουνάκη είναι µια ιδιόµορφη περίπτωση που επιτέλους το αναγνώρισε και η θεολογική σχολή σε κάποιο βαθµό και το οποίο θα πρέπει να προβληθεί και να διαφυλαχθεί. Δεν είχε σχέση µε τη λογική της ιεραρχίας η οποία θέλει να συντηρεί καταστάσεις προς ίδιον όφελος και για λόγους εξουσίας. Είναι ένα πραγµατικά ελπιδοφόρο στίγµα η κατάθεση του και πολλοί νιώθουµε επηρεασµένοι από αυτήν. Βέβαια η αλήθεια είναι ότι είµαστε λίγοι µπροστά του αλλά σιωπηρά στο µέτρο του δυνατού κάνουµε ότι µπορούµε για να είµαστε ελπιδοφόροι δροµείς σε αυτόν τον αγώνα.
Και ήταν από εκείνους τους λίγους οι οποίοι διαφώνησαν ανοιχτά κατά τη διάρκεια της Χούντας.
Αντιτάχθηκε στη δικτατορία και αντιστάθηκε στην λογική των Συνταγµαταρχών. Τότε λειτουργούσε στον Άγιο Στέφανο. Έρχονταν λοιπόν εκεί όλοι οι άνθρωποι του πνεύµατος, ακόµη και πολιτικοί, αριστεροί, κλπ. Τον άκουγαν να µίλα για ελευθερία, επανάσταση, ότι δεν πρέπει να υποκύψουµε στη «λογική του πασά». Μιλούσε για την δηµοκρατία και ότι ο Ελληνικός λαός πρέπει µόνιµα να αντιστέκεται γιατί του αξίζει ένα καλύτερο µέλλον. Ήταν τόσο δηµοφιλής που το καθεστώς δεν τόλµησε να τον πειράξει. Μόνο µια φορά τον συνέλαβε. Τον πήγαν στην γενική ασφάλεια και ο Θεοφιλογιαννάκος (σ.σ. διοικητής του περιβόητου ΕΑΤ-ΕΣΑ) του είπε « αχ ρε µπαγάσα είσαι πολύ επικίνδυνος για το καθεστώς αλλά δεν µπορώ να σου κάνω κάτι γιατί είσαι επώνυµος. Παρόλα αυτά να ξέρεις ότι υπάρχουν και τροχαία, αλλά τέλος πάντων κάπου θα σε βρω. Φύγε τώρα αλλά να ξέρεις ότι έχεις και παιδιά». Ήταν η πρώτη φορά που είδα τον πατέρα µου τροµοκρατηµένο. Μέσα σε µια ώρα όµως η είδηση της σύλληψης του είχε µεταδόθηκε από την Deutsche Welle και το BBC…
πηγή
Τι είναι το σχολείο δεύτερης ευκαιρίας;
Είναι ένα µοντέρνο παιδαγωγικό πλαίσιο το οποίο απευθύνεται σε ανθρώπους που δεν παρακολούθησαν την τυπική εκπαίδευση, αλλά επιθυµούν να αποκτήσουν έναν απολυτήριο τίτλο γυµνασίου. Προϋπόθεση είναι να έχουν απολυτήριο Δηµοτικού και επιθυµία να γνωρίσουν βασικά γνωστικά αντικείµενα όπως Γλώσσα, Φυσική, Μαθηµατικά, Περιβάλλον, Αισθητική Αγωγή και Πληροφορική.
Πως ξεκίνησε αυτό το project;
Τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας δουλεύουν εδώ και οκτώ χρόνια στην Ελλάδα. Εµείς το εφαρµόσαµε πρώτοι µέσα στις φυλακές, αρχικά στον Κορυδαλλό και εν συνεχεία στις γυναικείες φυλακές Ελαιώνα Θηβών.
Πως είναι να µπαίνεις µέσα σε ένα τέτοιο δύσκολο περιβάλλον όπως οι φυλακές;
Σαφώς το κατάστηµα κράτησης είναι µία ιδιαίτερη περίπτωση. Καταρχάς πρέπει να ξέρεις τα δεινά της φυλακής. Τι υπόκειται ο κρατούµενος από την πρώτη µέρα σύλληψης. Πρέπει να µπορείς να διαγνώσκεις το ψυχόγραµµα του, τις επιθυµίες του. Να διαβάζεις βαθιά στα µάτια τις ανάγκες του, τον φόβο του και τα θέλω του. Εάν τα αγνοείς αυτά, είσαι ακατάλληλος για το κατάστηµα κράτησης. Ουσιαστικά το σχολείο προσπαθεί να ανασύρει τους κρατούµενους από τα κελιά τους. Τους καλεί αξιοποιώντας τα κίνητρα που υπάρχουν - ευεργετικός υπολογισµός ηµεροµισθίων, βεβαίωση σπουδών που µπορεί να την προσκοµίσει στο δικαστήριο και να εκπέσει η ποινή του, και η προοπτική ότι µπορεί πραγµατικά να αλλάξει, να µεταµορφωθεί. Έχουµε πολλά παραδείγµατα που µας δείχνουν ότι αυτό γίνεται.
Οι επίσηµοι φορείς έχουν στηρίξει το έργο σας ή έχουν βάλει τρικλοποδιές;
Η προϊσταµένη αρχή που είναι το Ίδρυµα Δια βίου Εκπαίδευσης, επιθυµεί να µπουν τα σχολεία στις φυλακές. Ακόµα αρνούνται κάποιοι διευθυντές φυλακών. Από τις είκοσι πέντε φυλακές που έχει όλη η Ελλάδα µόνο επτά έχουν δεχτεί σχολείο. Χρειάζεται πάρα πολύ δουλειά σε αυτό το θέµα.
Γιατί πιστεύετε ότι οι διευθυντές των φυλακών αρνούνται;
Αρνούνται γιατί φοβούνται ότι θα χάσουν τον έλεγχο. Κατά την γνώµη µας αυτό είναι πρόσχηµα. Απλώς έχουν αρκεστεί στα κατεστηµένα, στα δεδοµένα και δεν θέλουν αυτό να αλλάξει. Βέβαια το αποτέλεσµα από τα σχολεία στις φυλακές, δείχνει ότι είναι πλέον αναγκαία συνθήκη. Το πιο συγκλονιστικό στατιστικό είναι ότι από τους εκατό κρατούµενους που αποφυλακίζονται οι εβδοµήντα επιστρέφουν. Στην τελευταία καταγραφή που κάναµε µε τον διευθυντή του σχολείου δεύτερης ευκαιρίας στον Κορυδαλλό, τον Γιώργο Ζουγανέλη, καταγράψαµε µέσα σε έξι χρόνια µόνο ένα 6% επιστροφή, που σηµαίνει ότι η δουλειά που γίνεται µέσα στις φυλακές είναι πραγµατικά συγκλονιστική και αποτελεσµατική, ακόµα και σε οικονοµικό επίπεδο. Δεν επιστρέφουν οι κρατούµενοι.
Τα δεδοµένα αυτά είναι σοκαριστικά. Δεν θα ήταν χρήσιµο λοιπόν το κράτος να υποχρεώσει τις φυλακές σε ένα θεσµικό πλαίσιο ώστε να υπάρχουν σχολεία 2ης ευκαιρίας µέσα σε όλες τις φυλακές;
Χρειάζεται άλλη φιλοσοφία και οργάνωση. Θα πρέπει να προσκληθούν οι υπεύθυνοι φυλακών πλέον να καταθέσουν το φάκελό τους, να έχουν περγαµηνές και επιµόρφωση πάνω σε θέµατα διαχείρισης κρατουµένων ώστε να αναλάβουν την διαχείριση των φυλακών. Είµαστε ακόµα πίσω από τον ήλιο δυστυχώς.
Πώς είναι το πλαίσιο στις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες ;
Τελείως διαφορετικό. Πριν από ένα χρόνο θυµάµαι είχαµε υποδεχτεί τρεις Γάλλους σωφρονιστικούς υπαλλήλους οι οποίοι ήθελαν να έχουν ιδία άποψη για το πώς ήταν οργανωµένες οι φυλακές µας ώστε να πάρουν από την κάθε φυλακή ό,τι καλύτερο για να το εφαρµόσουν στη χώρα τους. Ήµασταν µέσα στις πέντε χώρες που επισκέφθηκαν. Χρειάζεται σχεδιασµός και θέληση. Μπορούµε να πούµε ότι οι καλύτερες φυλακές είναι στην Νορβηγία. Εκεί είναι τελείως διαφορετικό το πλαίσιο. Οι συνθήκες εγκλεισµού εκεί είναι τελείως διαφορετικές, δεν υφίσταται αυτός ο συνωστισµός. Ειδικά αυτήν την περίοδο, το ότι τιµωρείται το οικονοµικό έγκληµα, έχει δηµιουργήσει τροµερό συνωστισµό, ουσιαστικά ασφυξία των κρατουµένων. Και ένα άλλο δεδοµένο είναι ότι η φυλακή δεν έχει εξοικειωθεί να διαχειρίζεται οικονοµικούς παραβάτες. Έως τώρα ήταν κλασικοί παραβάτες, φόνοι, ληστείες κλπ. Τώρα µπαίνει η αστική τάξη στις φυλακές. Αυτό είναι ένα τεράστιο πρόβληµα γιατί δεν ξέρει ουσιαστικά η φυλακή να το αντιµετωπίσει. Βέβαια αλλάζουν και τα πράγµατα. Οι φυλακές τώρα δεν έχουν σχέση µε το πώς ήταν τριάντα χρόνια πριν. Ακόµα και το µορφωτικό επίπεδο των φυλάκων είναι διαφορετικό. Αλλά χρειάζεται πολύ δουλειά.
Τι γίνεται µε τους µετανάστες στις φυλακές οι οποίοι δεν έχουν απολυτήριο δηµοτικού;
Δουλεύουµε από πέρσι πειραµατικά µε δηµοτικό σχολείο χωρίς δασκάλους αξιοποιώντας κρατούµενους στο επίπεδο της αλληλοδιδακτικής. Τα αποτελέσµατα είναι θεαµατικά. Από τις δεκαεπτά µαθήτριες που ήταν αλλοδαπές οι πέντε έδωσαν εξετάσεις, πήραν απολυτήριο τίτλο και γράφτηκαν φέτος στο σχολείο. Αυτή τη χρονιά δώδεκα µαθήτριες έδωσαν εξετάσεις και απέκτησαν απολυτήριο τίτλο. Με τα µαθήµατα εθελοντών καθηγητών και κρατουµένων που θέλανε να έχουν την δυνατότητα να διδάξουν. Βέβαια η φυλακή αρνείται να χρησιµοποιεί κρατούµενους για αλληλοδιδακτική, γιατί φοβούνται µην αποκτήσουν εξουσία και επιβληθούν µε τον Α ή Β τρόπο. Αλλά το θέµα είναι αυτός που είναι πραγµατικά υπεύθυνος στο σχολείο να µπορεί να το διαχειριστεί αυτό ανάλογα.
\Ο δικός σας ρόλος σε όλο αυτό ποιος είναι;
Συντονιστικός και εµψυχωτικός. Πρέπει να ξέρεις να δουλεύεις µε οµαδο-συνεργατική µέθοδο. Το σχολείο πρέπει να δουλεύει µε οµάδες οι οποίες να µαθαίνουν να συνεργάζονται. Αν δε στηρίζεται στις σχέσεις των ανθρώπων, στην δυναµική των σχέσεων, στη σχεσεο-δυναµική όπως λέµε, δεν µπορεί να παράξει έργο. Μόνο µε αυτόν τον τρόπο µπορούν διαφορετικοί άνθρωποι, µε διαφορετική καταγωγή, χρώµα, µορφωτικό επίπεδο, οικονοµικό επίπεδο να συνυπάρξουν. Γιατί έτσι υπάρχει αλληλοκατανόηση στη ζωή της οµάδας και το αποτέλεσµα είναι σαφώς καλύτερο από το παλιό σχολείο. Το µετωπικό σχολείο της από καθέδρας διδασκαλίας, όπου στόχος είναι η αναγκαστική αποµνηµόνευση αποτέλεσµα µια στερεότυπης αξιολόγησης ουσιαστικά αδιάφορης.
Προσπαθείτε να ανατρέψετε δύο µοντέλα ταυτόχρονα, το εξουσιοκεντρικό σύστηµα της Ελληνικής εκπαίδευσης και το µοντέλο µέσα στις φυλακές…
Αυτό είναι αλήθεια και τα αποτελέσµατα είναι πραγµατικά θετικά. Νοµίζω ότι το µέλλον των σχολείων δεύτερης ευκαιρίας είναι λαµπρό. Το µυστικό είναι ότι δεν χρησιµοποιεί βιβλία. Στηρίζεται µόνο στον λόγο, στη γραφή αλλά και την επινοητικότητα του καθηγητή. Ο καθηγητής µόνιµα επινοεί και το αντικείµενο της ύλης και τον τρόπο που θα δουλέψει. Σχεδιάζει κάθε µέρα το µάθηµα αντλώντας υλικό από το διαδίκτυο και οργανώνει την τάξη πάντα σε οµάδα. Επιλέγει ποιος είναι ο πιλότος της οµάδας και ποιος είναι ο στόχος. Τα αποτελέσµατα είναι θετικά.
Υπάρχουν εκπαιδευτικοί οι οποίοι µοιράζονται το δικό σας όραµα;
Είναι αλήθεια ότι έχουµε φτιάξει µια οµάδα ανθρώπων που σκέφτεται έτσι. Υπάρχουν συνάδελφοι, νέοι άνθρωποι που πραγµατικά δυσφορούν ή ασφυκτιούν µέσα στο υπάρχον εκπαιδευτικό σύστηµα και αναζητούν κάτι καινούργιο.Η τύχη µας είναι ότι σε όλα τα σχολεία υπάρχει τουλάχιστον ένας καθηγητής που πραγµατικά αγαπά, ελπίζει και ονειρεύεται ένα άλλο σχολείο, και βάζει την δική του σφραγίδα. Αυτό είναι ελπιδοφόρο.
Από πού αντλείτε κόσµο για να πάει να κάνει µάθηµα σε ένα σχολείο δεύτερης ευκαιρίας;
Σχεδόν σε όλες τις πόλεις υπάρχει σχολείο δεύτερης ευκαιρίας. Στο Ίδρυµα Δια Βίου Εκπαίδευσης υπάρχει ειδική επετηρίδα όπου υποβάλουν αίτηση. Δουλεύουµε συνήθως µε ωροµίσθιους. Το καλό είναι ότι οι νέοι καθηγητές έχουν πάντα πιο δροσιά σε σχέση µε τους παλιούς. Αλλά και όσοι παλαιότεροι εµπλέκονται στα σχολεία αυτά, έχουν φλόγα, επιθυµία, θέλουν να λειτουργούν ως εµψυχωτές. Θέλουν να γίνονται αθλοθέτες, πραγµατικοί λειτουργοί της εκπαίδευσης.
Τι πιστεύεται ότι θα έπρεπε να κάνει άµεσα το κράτος για να στηρίξει τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας;
Το Υπουργείο Παιδείας οφείλει να συντάξει µια ειδική επετηρίδα καθηγητών µε ειδικά προσόντα και διάθεση να λειτουργήσουν µέσα σε καταστήµατα κράτησης. Θα πρέπει να υπάρχει διαρκής επιµόρφωση πάνω σε θέµατα φαρµακολογίας και ψυχιατρικής. Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι κρατούµενοι είναι ψυχιατρικά περιστατικά. Έχουν τέτοια διαταραχή εξαιτίας του εγκλεισµού, τέτοια κρίση πανικού, φοβία και ανασφάλεια από την υποκουλτούρα της φυλακής, που σαφώς ο δάσκαλος πρέπει να είναι κυρίως εµψυχωτής και µετά διδακτής.
Άρα το µοντέλο των ψυχολόγων της φυλακής δεν λειτουργεί;
Σαφώς λειτουργεί στον τοµέα που υπάρχει η αρµοδιότητά τους. Σε όλες τις πτέρυγες υπάρχει ψυχολόγος ή κοινωνικός λειτουργός. Όχι σε όλες τις φυλακές βέβαια. Υπάρχουν φυλακές όπου δεν υπάρχουν καν κοινωνικοί λειτουργοί. Στο κατάστηµα κράτησης γυναικών στον Ελαιώνα Θηβών λέµε ότι είµαστε τυχεροί και προνοµιούχοι, γιατί είναι οργανωµένη φυλακή. Κάθε θάλαµος έχει το δικό του κοινωνικό λειτουργό και ψυχολόγο.
Υπάρχει κάποια φυλακή στην Ελλάδα η οποία να θεωρείται πρότυπο;
Ό,τι πιο µοντέρνο είναι το κατάστηµα κράτησης γυναικών στον Ελαιώνα Θηβών. Είναι µια καινούργια φυλακή µε πολύ καλό συµβούλιο φυλακής. Στεγάζεται στο κτίριο όπου παλιά ήταν το τυπογραφείο των Ιεχωβάδων και το αγόρασε το κράτος πριν δέκα χρόνια. Η υφιστάµενη δοµή των κτιρίων είναι τέτοια ώστε να µην τροµοκρατεί τους κρατούµενους. Αντίθετα µε τη γενική φιλοσοφία των φυλακών οι οποίες είναι φτιαγµένες έτσι ώστε ψυχολογικά να τους οδηγεί στην υπακοή και στην λογική του εγκλεισµού. Λοιπόν η φυλακή εκεί είναι ό,τι καλύτερο έχουµε να δείξουµε. Με εργαστήρια ζωγραφικής, µε πολλές ΜΚΟ οι οποίες δουλεύουν µε κρατούµενες. Η ΑΡΣΗ, το ΚΕΘΕΑ εκπαιδεύουν τις κρατούµενες που έχουν σχέση µε ουσίες. Υπάρχει πολύ καλή οργάνωση.
Η κρίση πως έχει επηρεάσει τη δική σας δουλειά;
Η αλήθεια είναι ότι τα πράγµατα δυσκολεύουν. Εγώ διαπιστώνω ότι οι κρατούµενοι είναι πιο φοβισµένοι, ειδικά οι αλλοδαποί. Πολλές φορές µου λένε ότι «καλά που είµαστε εδώ και έχουµε ένα πιάτο φαγητό». Με το θέµα της Χρυσής Αυγής έχουν σε ένα βαθµό τροµοκρατηθεί. Εκεί θέλει δουλειά. Το µεγαλύτερο αµάρτηµα της Ελληνικής πολιτείας είναι ότι δεν έχει φροντίσει τι γίνεται µετά την φυλακή. Ευτυχώς υπάρχει µία οργάνωση, η ΕΠΑΝΟΔΟΣ, θα λέγαµε το επίσηµο όργανο επανένταξης κρατουµένων. Αλλά είναι ακόµα γραφειοκρατικό σχήµα. Εµείς φτιάξαµε ένα δίκτυο, το ονοµάσαµε «δίκτυο στήριξης φυλακισµένων και αποφυλακισµένων γυναικών». Είµαστε ακόµα στα σπάργανα. Μόλις εγκρίθηκε το καταστατικό µας από το πρωτοδικείο. Ήδη έχουµε βοηθήσει µαθήτριές µας που έχουν αποφυλακιστεί και θα θέλαµε πιο επίσηµα και πιο οργανωµένα να ανταποκριθούµε στο θέµα της επανένταξης, της επιµόρφωσης, και της εξασφάλισης κατοικίας.
Ο πατέρας σας, ο Γεώργιος Πυρουνάκης ήταν ένας άνθρωπος που για πολλούς θεωρείται πρότυπο.
Αυτό είναι αλήθεια. Ο πατέρας µου (σ.σ. δείτε εδώ http://preview.tinyurl.com/6f92xdr ) ήταν θεολόγος και κληρικός. Καταρχάς ήταν παιδί της εποχής του. Είναι η εποχή που ο Βενιζέλος οργάνωνε το κράτος και όπου επικρατούσε εµφυλιοπολεµικό κλίµα µεταξύ βενιζελικών και βασιλικών. Ο Πυρουνάκης είχε µεγάλη δράση στον Πειραιά, ήταν ο πρώτος που έφτιαξε νυκτερινό σχολείο, είχε φτιάξει ορφανοτροφεία, είχε µαζέψει παιδιά του πολέµου. Σαφώς ήταν οπαδός της θεολογίας της επανάστασης και της απελευθέρωσης, της πολιτικής θεολογίας. Θα λέγαµε το φαινόµενο Πυρουνάκη είναι µια ιδιόµορφη περίπτωση που επιτέλους το αναγνώρισε και η θεολογική σχολή σε κάποιο βαθµό και το οποίο θα πρέπει να προβληθεί και να διαφυλαχθεί. Δεν είχε σχέση µε τη λογική της ιεραρχίας η οποία θέλει να συντηρεί καταστάσεις προς ίδιον όφελος και για λόγους εξουσίας. Είναι ένα πραγµατικά ελπιδοφόρο στίγµα η κατάθεση του και πολλοί νιώθουµε επηρεασµένοι από αυτήν. Βέβαια η αλήθεια είναι ότι είµαστε λίγοι µπροστά του αλλά σιωπηρά στο µέτρο του δυνατού κάνουµε ότι µπορούµε για να είµαστε ελπιδοφόροι δροµείς σε αυτόν τον αγώνα.
Και ήταν από εκείνους τους λίγους οι οποίοι διαφώνησαν ανοιχτά κατά τη διάρκεια της Χούντας.
Αντιτάχθηκε στη δικτατορία και αντιστάθηκε στην λογική των Συνταγµαταρχών. Τότε λειτουργούσε στον Άγιο Στέφανο. Έρχονταν λοιπόν εκεί όλοι οι άνθρωποι του πνεύµατος, ακόµη και πολιτικοί, αριστεροί, κλπ. Τον άκουγαν να µίλα για ελευθερία, επανάσταση, ότι δεν πρέπει να υποκύψουµε στη «λογική του πασά». Μιλούσε για την δηµοκρατία και ότι ο Ελληνικός λαός πρέπει µόνιµα να αντιστέκεται γιατί του αξίζει ένα καλύτερο µέλλον. Ήταν τόσο δηµοφιλής που το καθεστώς δεν τόλµησε να τον πειράξει. Μόνο µια φορά τον συνέλαβε. Τον πήγαν στην γενική ασφάλεια και ο Θεοφιλογιαννάκος (σ.σ. διοικητής του περιβόητου ΕΑΤ-ΕΣΑ) του είπε « αχ ρε µπαγάσα είσαι πολύ επικίνδυνος για το καθεστώς αλλά δεν µπορώ να σου κάνω κάτι γιατί είσαι επώνυµος. Παρόλα αυτά να ξέρεις ότι υπάρχουν και τροχαία, αλλά τέλος πάντων κάπου θα σε βρω. Φύγε τώρα αλλά να ξέρεις ότι έχεις και παιδιά». Ήταν η πρώτη φορά που είδα τον πατέρα µου τροµοκρατηµένο. Μέσα σε µια ώρα όµως η είδηση της σύλληψης του είχε µεταδόθηκε από την Deutsche Welle και το BBC…
πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου