MEΓΑΛΗ ΤΕΤΑΡΤΗ

"βαλοῦσα γὰρ αὕτη τὸ μύρον τοῦτο ἐπὶ τοῦ σώματός μου, πρὸς τὸ ἐνταφιάσαι με ἐποίησεν"(μτθ κς΄12)

Τῇ ἁγίᾳ καὶ μεγάλῃ Τετάρτῃ, τῆς ἀλειψάσης τὸν Κύριον μύρῳ Πόρνης γυναικός, μνείαν ποιεῖσθαι οἱ θειότατοι Πατέρες ἐθέσπισαν, ὅτι πρὸ τοῦ σωτηρίου Πάθους μικρὸν τοῦτο γέγονε.
Στίχοι
Γυνή, βαλοῦσα σώματι Χριστοῦ μύρον,
Τὴν Νικοδήμου προὔλαβε σμυρναλόην.

Ἀλλ' ὁ τῷ, νοητῷ μύρῳ χρισθείς, Χριστὲ ὁ Θεός, τῶν ἐπιρρύτων παθῶν ἐλευθέρωσον, καὶ ἐλέησον ἡμᾶς, ὡς μόνος ἅγιος, καὶ φιλάνθρωπος. Ἀμήν.

Κοντάκιον
Ὑπὲρ τὴν Πόρνην Ἀγαθὲ ἀνομήσας, δακρύων ὄμβρους οὐδαμῶς σοι προσῆξα, ἀλλὰ σιγῇ δεόμενος προσπίπτω σοι, πόθῳ ἀσπαζόμενος, τοὺς ἀχράντους σου πόδας, ὅπως μοι τὴν ἄφεσιν, ὡς Δεσπότης παράσχῃς, τῶν ὀφλημάτων κράζοντι Σωτήρ. Ἐκ τοῦ βορβόρου τῶν ἔργων μου ῥῦσαί με.
Ὁ Οἶκος
Ἡ πρῴην ἄσωτος Γυνή, ἐξαίφνης σώφρων ὤφθη, μισήσασα τὰ ἔργα, τῆς αἰσχρᾶς ἁμαρτίας, καὶ ἡδονὰς τοῦ σώματος, διενθυμουμένη τὴν αἰσχύνην τὴν πολλήν, καὶ κρίσιν τῆς κολάσεως, ἣν ὑποστῶσι πόρνοι καὶ ἄσωτοι, ὧν περ πρῶτος πέλω, καὶ πτοοῦμαι, ἀλλ' ἐμμένω τῇ φαύλῃ συνηθείᾳ ὁ ἄφρων, ἡ Πόρνη δὲ γυνή, καὶ πτοηθεῖσα, καὶ σπουδάσασα ταχύ, ἦλθε βοῶσα πρὸς τὸν Λυτρωτήν· Φιλάνθρωπε καὶ οἰκτίρμον, ἐκ τοῦ βορβόρου τῶν ἔργων μου ῥῦσαί με.

ΣΥΝΑΞΑΡΙΟΝ

Καθώς ο Κύριος ανέβαινε προς τα Ιεροσόλυμα, κι ενώ βρισκόταν στο σπίτι του λεπρού Σίμωνα, τον πλησίασε μια πόρνη γυναίκα κι άλειψε το κεφάλι Του με πολύτιμο μύρο. Έχει τοποθετηθεί, λοιπόν, από τους θείους Πατέρες εδώ αυτή η διήγηση, για να διακηρυχθεί, σύμφωνα με τα λόγια του Σωτήρα Χριστού, σε όλη τη γη και σε όλους τους ανθρώπους το θερμότατο έργο της.

Από πού άραγε παρακινήθηκε ώστε να πλησιάσει τον Κύριο; Τόλμησε να κάνει αυτή την κίνηση, επειδή έβλεπε πόσο συμπαθητικός και κοινωνικός ήταν ο Χριστός προς όλους. Ιδιαίτερα όταν Τον είδε να μπαίνει στο σπίτι του λεπρού, για τον οποίο ο νόμος έλεγε ξεκάθαρα ότι ήταν ακάθαρτος και απαγορευόταν να έχει επικοινωνία με τους ανθρώπους, γεννήθηκε μέσα της η ελπίδα. Αναλογίστηκε η γυναίκα πως, όπως ο Χριστός ανέχθηκε τη λέπρα εκείνου, έτσι θα ανεχθεί και τη δική της αρρωστημένη ψυχή. Όταν, λοιπόν, ο Κύριος βρισκόταν στο τραπέζι κατά το δείπνο, παρουσιάστηκε μπροστά Του και άλειψε το κεφάλι Του μ’ ένα μύρο, που η τιμή του ήταν γύρω στα τριακόσια δηνάρια, (δηλαδή εξήντα ασσάρια, δέκα νομίσματα και τρία αργύρια). Οι Μαθητές την επέκριναν γι’ αυτό, και περισσότερο απ’ όλους ο Ιούδας! Ο Χριστός όμως την υπερασπίστηκε, για να μην αποτραπεί απ’ τον καλό της σκοπό. Ανέφερε μάλιστα και τον ενταφιασμό Του, προσπαθώντας να αποτρέψει τον Ιούδα από την προδοσία, αλλά μάταια. Τότε απέδωσε και στη γυναίκα την ύψιστη τιμή να διακηρύσσεται το ενάρετο έργο της σε ολόκληρη την οικουμένη.

Πρέπει να διευκρινιστεί ότι η γυναίκα αυτή θεωρείται από ορισμένους πως είναι μία και η ίδια σε όλους τους Ευαγγελιστές, δεν είναι όμως έτσι τα πράγματα. Όπως υποστηρίζει ο θείος Χρυσόστομος, οι τρεις πρώτοι Ευαγγελιστές (Ματθαίος, Μάρκος, Λουκάς) αναφέρουν μία και την ίδια γυναίκα, η οποία έτσι πήρε την ονομασία πόρνη. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης όμως δεν κάνει λόγο για την ίδια γυναίκα, αλλά για κάποια άλλη, αξιοθαύμαστη, η οποία ζούσε βίο σεμνό και τίμιο, τη Μαρία, την αδελφή του Λαζάρου, την οποία αγαπούσε πολύ ο Χριστός, πράγμα που δε θα ίσχυε, αν εκείνη ήταν πόρνη.

Η Μαρία, λοιπόν, έξι μέρες πριν από το Πάσχα κι ενώ ο Ιησούς ήταν καλεσμένος σε δείπνο στο σπίτι της στη Βηθανία, έχρισε τον Κύριο με μύρο αλείφοντας τα άχραντα πόδια Του και σκουπίζοντάς τα με τις τρίχες των μαλλιών της. Το έκανε αυτό θέλοντας να Τον τιμήσει εξαιρετικά και ήταν σαν να πρόσφερε το μύρο στο Θεό, γιατί γνώριζε καλά ότι στις θυσίες προσέφεραν λάδι στο Θεό και οι ιερείς χρίονταν με μύρο κι ακόμα ότι και ο Ιακώβ κάποτε άλειψε με μύρο μια στήλη και την αφιέρωσε στο Θεό. Η Μαρία, λοιπόν, προσέφερε το μύρο, δήθεν για να το χαρίσει στο Διδάσκαλο, στην πραγματικότητα όμως για να το αφιερώσει στο Θεό σαν ευχαριστία για την ανάσταση του αδελφού της. Γι’ αυτό ακριβώς ο Ιησούς δεν της υποσχέθηκε μισθό. Τότε, λοιπόν, μόνο ο Ιούδας γόγγυσε, επειδή ήταν φιλοχρήματος.

Η άλλη γυναίκα, η πόρνη, δυο μέρες πριν από το Πάσχα, ενώ ο Χριστός βρισκόταν ακόμη στη Βηθανία και είχε πάει στο σπίτι του λεπρού Σίμωνα και είχε καθίσει και πάλι στο τραπέζι για το δείπνο, άλειψε την κεφαλή του Ιησού με το πολύτιμο εκείνο μύρο, όπως διηγούνται οι ιεροί Ευαγγελιστές Ματθαίος και Μάρκος. Μ’ αυτή την πόρνη κι οι μαθητές του Ιησού αγανάκτησαν, επειδή γνώριζαν καλά πόσο μεγάλο ζήλο έδειχνε πάντοτε ο Χριστός για την ελεημοσύνη προς τους φτωχούς. Σ’ αυτήν ωστόσο τη γυναίκα δόθηκε από τον Κύριο ως ανταμοιβή να διακηρύσσεται σ’ ολόκληρη την οικουμένη το θεάρεστο έργο της. Επομένως οι άγιοι Ευαγγελιστές Ματθαίος και Μάρκος αναφέρουν μία γυναίκα, ενώ ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος υποστηρίζει πως αυτές ήταν δύο.

Υπάρχουν ακόμη μερικοί, οι οποίοι ισχυρίζονται πως ήταν τρεις οι γυναίκες που άλειψαν με μύρο τον Ιησού: Οι δύο προαναφερθείσες που άλειψαν τον Κύριο λίγες μέρες πριν από το Σωτήριο Πάθος, και πριν απ’ αυτές μια άλλη τρίτη, για την ακρίβεια πρώτη, που έκανε την ίδια ενέργεια στα μισά περίπου του ευαγγελικού κηρύγματος του Κυρίου. Αυτή ήταν αμαρτωλή και πόρνη. Μέσα στην οικία όχι του λεπρού, αλλά του Φαρισαίου Σίμωνα, άλειψε κι αυτή με μύρο τα πόδια μόνο (κι όχι την κεφαλή) του Χριστού. Σ’ αυτή την περίπτωση μόνο ο Φαρισαίος που Τον φιλοξενούσε, σκανδαλίστηκε. Ο Σωτήρας Χριστός τότε χάρισε σ’ αυτή ως ανταμοιβή την άφεση των αμαρτιών της. Γι’ αυτή τη γυναίκα μόνο ο ιερός Ευαγγελιστής Λουκάς μιλάει στα μισά περίπου του Ευαγγελίου του, όπως αναφέρθηκε. Κι αμέσως μετά τη διήγηση αυτή για την πόρνη, συνεχίζει ο ιερός Ευαγγελιστής λέγοντας: «Κι ύστερα απ’ αυτό, περιόδευε ο Ιησούς στις πόλεις και στα χωριά διακηρύσσοντας το χαρμόσυνο μήνυμα της Βασιλείας τού Θεού». Αυτό δείχνει ότι αυτό το συγκεκριμένο περιστατικό δε συνέβη την εποχή των Παθών του Κυρίου. Απ’ το χρόνο, λοιπόν, του περιστατικού, από τα πρόσωπα που υποδέχτηκαν το Χριστό, από τον τόπο, από τα σπίτια κι ακόμα από τον τρόπο εκχύσεως του μύρου, γίνεται φανερό πως οι γυναίκες ήταν τρεις, οι δύο πόρνες και η τρίτη η Μαρία, η αδελφή του Λαζάρου, που ζούσε τίμιο και σεμνό βίο. Ακόμη, άλλο ήταν το σπίτι του Φαρισαίου Σίμωνα, άλλο το σπίτι του λεπρού Σίμωνα στη Βηθανία και τέλος άλλο το σπίτι της Μάρθας και της Μαρίας, των αδελφών του Λαζάρου, το οποίο βρισκόταν κι αυτό στη Βηθανία.

Οι θείοι Ευαγγελιστές Ιωάννης και Μάρκος προσέθεσαν ακόμη και το είδος του μύρου, ονομάζοντάς το «πιστικό» και πολύτιμο. Συνηθίζουν να ονομάζουν το μύρο «πιστικό», για να δείξουν ότι είναι γνήσιο, ανόθευτο και εγγυημένα καθαρό. Ίσως ακόμα η λέξη «πιστικό» να ήταν ονομασία του αρίστου και πρώτης ποιότητος μύρου. Ο Ευαγγελιστής Μάρκος προσθέτει ότι η γυναίκα από τη βιασύνη της έσπασε το αγγείο, επειδή είχε στενό άνοιγμα. Το αγγείο αυτό το ονομάζει «αλάβαστρο». Όπως λέει ο άγιος Επιφάνιος, το αλάβαστρο ήταν ένα γυάλινο αγγείο, χωρίς λαβή, το οποίο ονομαζόταν αλλιώς «βυκίο». Το μύρο εκείνο ήταν κατασκευασμένο κι από άλλα πολλά είδη, αλλά κυρίως από άνθος σμύρνας, μοσχομυριστό κινάμωμο, ίριδα, αρωματικό καλάμι και λάδι.