Το άστρο της Βηθλεέμ

Το παρακάτω κείμενο είναι βασισμένο στο βιβλίο του αείμνηστου καθηγητή αστρονομίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Δημητρίου Δ. Κωτσάκη. « Το άστρο της Βηθλεέμ».

Ο Σταύρος Πλακίδης και ο Δημήτριος Κωτσάκης στο τηλεσκόπιο "Newall"

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α'.

1. Ο Μεγάλος αναμενόμενος

Η ΓΕΝΝΗΣΗ και η παρουσία του Ιησού Χριστού στον κόσμο αποτελεί ένα γεγονός εξαιρετικής σπουδαιότητας και σημασίας. Έγινε το κέντρο της παγκόσμιας ιστορίας. Και αν εμβαθύνουμε περισσότερο στο γεγονός αυτό, θα δούμε ότι η ανθρωπότητα, συνειδητά ή όχι, νοσταλγούσε και ανέμενε μια λύτρωση, μια σωτηρία από κάποιο Μεσσία, απεσταλμένο του Ουρανού. Η έλευση του Ιησού, διαπιστώνει η Ιστορία, αποτελεί βασικό και ουσιώδες ορόσημο: Η Ιστορία της ανθρωπότητας και του πολιτισμού χωρίζεται σε δύο κόσμους· τον προχριστιανικό και τον χριστιανικό, με κεντρικό πρόσωπο και θεμέλιο στο δεύτερο, τη διδασκαλία του σαρκωθέντος Λόγου του Θεού.

Με το γεγονός της Γεννήσεως του Χρίστου συνδέεται στενά και η εμφάνιση αστέρα εξαιρετικού και εντυπωσιακού, ο οποίος προκάλεσε ιδιαιτέρως την προσοχή των Μάγων, ώστε να επιχειρήσουν το ταξίδι τους μέχρι τα Ιεροσόλυμα και τη Βηθλεέμ. Από τότε σχεδόν άρχισε να παρουσιάζεται το ζήτημα, ποιος ήταν ο αστέρας εκείνος, πού είδαν οι σοφοί της Ανατολής, να δημιουργείται ένα πρόβλημα κοσμολογικό, αφού η πορεία του πολιτισμού του πλανήτη μας συνδέθηκε με την εμφάνιση ενός εξαιρετικού και περίεργου αστρονομικού φαινομένου, με την λάμψη δηλαδή, ενός παράδοξου αστέρα και με κέντρο τον Σωτήρα του κόσμου.

Ο Ιησούς Χριστός ήταν ο μεγάλος αναμενόμενος του ισραηλιτικού λάου. Χιλιάδες χρόνια πριν δίνεται σαν υπόσχεση του Θεού η αποστολή του Σωτήρος. Σε πολλά χωρία της Παλαιάς Διαθήκης προαναγγέλλεται η έλευση του Μεσσία ώστε ο ισραηλιτικός λαός να τον περιμένει. Καταχωρούμε μερικά σχετικά κείμενα, πού δίνουν ελπίδες, πολυάριθμες προφητείες και επαγγελίες του Θεού προς τον Αβραάμ, αναφέρουμε όσα ελέχθησαν από τον Ιακώβ το 18ο αιώνα π.Χ., και πού αποτελούν το κύκνειο άσμα του, προς τα παιδιά του, στην Αίγυπτο. Ιδού τα προφητικά λόγια σε ερμηνευτική απόδοση. (Γεν. μθ' 8-10).

«Ιούδα θα σε υμνήσουν οι αδερφοί σου, θα σε αναγνωρίσουν ως αρχηγόν των, τα χέρια σου θα είναι ισχυρά επάνω εις την ράχιν των εχθρών σου. Θα σε προσκυνήσουν ως αρχηγόν των οί απόγονοι του πατρός σου. Λιοντάρι, γέννημα λιονταριού, θα εΐσ'άι, ' Ιούδα· από εμέ σαν από βλαστόν εφύτρωοες συ, άλλο βλαστάρι υιέ μου. Έξηπλώθης και έκοιμήθης σαν λιοντάρι, σαν νεαρό εύρωστο λιοντάρι. Ποιος τολμά να τον πλησιάση καί να τον έξυπνήση; δεν θα λείψη άρχων από την φυλήν ' Ιούδα καί αρχηγός από τους απογόνους του, μέχρις ότου έλθη εκείνος, εϊς τα χέρια του οποίου άπόκεινται αίέξουσίαι. Αυτός θα είναι η έλπίς καί η προσμονή των λαών, ο Μεσσίας». «Και αυτός προσδοκία εθνών».

Ο Ιησούς Χριστός, προφητεύει ο Ιακώβ είναι προσδοκία εθνών και λαών.

Και όταν επέστρεψαν οι Ισραηλίτες από την Αίγυπτο - περί τα μέσα του 1500 π.Χ. - ο Βαλαάμ ο μάντης είπε:

«Όμιλεΐ ο Βαλαάμ, ο υιός του Βεώρ· ομιλεί ό άνθρωπος, ό όποιος ακούει τα λόγια του Θεοϋ, πού κατέχει την άληθινήν γνώσιν από τον Θεόν αυτός πού κατά τον ϋπνον του βλέπει οράσεις Θεού καί του οποίου τα μάτια είναι ανοικτά, ώστε να εΐσδύη εις το μέλλον. Θα τον 'ίδω καί θα τον δείξω τον Μεσαίαν, όχι όμως τώρα. Μακαρίζω αυτόν, αλλά δεν είναι πλησίον. ' Αργότερα θα άνατείλη άοτρον από τους απογόνους του Ιακώβ, θα άναδειχθή άνθρωπος από τον ίσραηλιτι-κόν λαόν καί θα σύντριψη τους αρχηγούς των Μωαβιτών» (Αριθμ. κδ' 15-17).

Ο Προφήτης Μιχαίας, εννιακόσια χρόνια προ Χριστού, προσφωνεί τη Βηθλεέμ και με χαρά προαναγγέλλει το χαρμόσυνο γεγονός: «Και συ Βηθλεέμ ή άλλως λεγομένη και οίκος ' Εφραθά, μικρά είσαι μεταξύ των πόλεων του ' Ιούδα. Δεν έχεις ούτε χίλιους κατοίκους. "Αλλά από σε θα προέλθη εις δόξαν ίδικήν μου ένας άνήρ ό όποιος θα γίνη άρχων του ισραηλιτικού λαού. ' Η αρχή καί η ενέργεια αύτοϋ ξεπερνά την αρχήν των ήμερων της δημιουργίας. Είναι ο Μεσσίας» (Μιχ. ε' 1). Η Βηθλεέμ θα είναι η πόλις πού θα γέννηση τον Λυτρωτήν. «Εκ σου γαρ έξελεύσεται ηγούμενος, όστις ποιμανεΐ τον λαόν μου του Ισραήλ». (Ματθ. β', 6). ' Η μικρή λοιπόν Βηθλεέμ θα δώσει τον μεγάλο Βασιλιά, τον Μεσσία, ο όποιος θα κυβέρνηση, σαν καλός ποιμένας, τον Ισραηλιτικό λαό.

Την προφητεία αυτή του Μιχαία γνώριζαν καλά οι Εβραίοι της εποχής του Χριστού, όπως φαίνεται από την απάντηση πού έδωσαν οι αρχιερείς και οι γραμματείς στον ' Ηρώδη, όταν αυτός τους ερώτησε που θα γεννιόταν ο Χριστός. «Εν Βηθλεέμ της ' Ιουδαίας» του είπαν. ' Ασφαλώς θα ανέτρεξαν στην προφητεία του Μιχαία.

Λοιπόν «άνατελεϊ άστρον εξ Ιακώβ, άναατήσεται άνθρωπος εξ Ισραήλ» «όστις ποιμανεΐ τον λαόν μου τον Ισραήλ». Αυτός είναι «προσδοκία εθνών». Και πραγματικά υπήρξε η προσδοκία των εθνών.

2. ' Η Προσδοκία των ' Ελλήνων

"Αν ρίξουμε ένα βλέμμα στις παραδόσεις διαφόρων λαών θα διαπιστώσουμε το γεγονός αυτό. "Οτι ήτο «η προσδοκία των εθνών». ΟΙ Έλληνες, οι Αιγύπτιοι, οι Γαλάτες, οι Πέρσες, οι Ινδοί, οι Κινέζοι, οι γηγενείς Αμερικανοί, οι Ευρωπαίοι διατηρούν στις παραδόσεις τους μια τέτοια ελπίδα.

Ο Αισχύλος στην τριλογία του - «Προμηθεύς Πυρφόρος», «Προμηθεύς Δεσμώτης» και «Προμηθεύς Λυόμενος» - παρουσιάζει όλες τις φάσεις του δράματος της ανθρωπότητας στο πρόσωπο του Προμηθέως, πού έβασανίζετο σκληρά, θα είναι ένας απόγονος της παρθένου ' Ιοϋς, ο όποιος θα γεννηθή κατά υπερφυσικό τρόπο. Στο τέλος της τραγωδίας εμφανίζεται ο ' Ερμής, ο όποιος λέγει στον Προμηθέα ότι θα ελευθερωθεί τότε μόνον, όταν κάποιος από τους θεούς τον άντικαταστήοη καί πάθη άντ' αύτοϋ, και αυτός θα κατέλθει και στα σκοτεινά βάθη του "Αδου.
Γράφει ο Αισχύλος τα έξης: «Τοιοϋδε μόχθου τέρμα μη τι προσδοκά πριν αν θεός τις όίάόοχος των σων πόνων φανή, θέληση τ' εις άναύγητον μολεϊν
"Αδην, κνεφαία τ' άμφί Ταρτάρου βάθη».
(Αισχύλου, Προμηθεύς Δεσμώτης, στ. 1026-1029). Καί η ερμηνεία:
«Καί μην προσμένεις στο μαρτύριο αυτό σου τέλος,
πρί να βρεθή κανείς θεός, πού θα θέληση
να πάρη επάνω του τα πάθια σου καί πάει
στοΰ άφεγγου τ' "Αδη τ' άραχλα βαθειά σκοτάδια».
(Μεταφ. Ίωάν. Γρυπάρη).

Πολύ επίσης ενδιαφέρον παρουσιάζει ο διάλογος του Σωκράτη με τον Αλκιβιάδη. Ο Σωκράτης κάνει λόγο για κάποιο θρησκευτικό παιδαγωγό πού θα έλθει και θα διδάξει τους ανθρώπους περί των καθηκόντων τους αναμεταξύ τους και προς τους θεούς. Πείθει τον μαθητή του για την έλευση του παιδαγωγού, πού θα έχει μεγάλη αποστολή. Και ο Αλκιβιάδης φλεγόμενος από το πόθο της ελεύσεως έρωτα: Πότε θα έλθει και ποιος θα είναι αυτός ο παιδαγωγός; «Πότε οϋν παρέσται ό χρόνος ούτος, ω Σώκρατες; καί τίς ό παιδεύων; ήδιοτα γαρ αν μοι δοκώ ίδεΐν τον άνθρωπον τούτον τίς εστίν».

Συνεχίζεται ο διάλογος με πολύ ενδιαφέρον, και ο Σωκράτης τονίζει ότι ο παιδαγωγός εκείνος ενδιαφέρεται εξαιρετικά για τον άνθρωπο. Και προσθέτει: «θεοΐς δε... πάντα τα νομιζόμενα δώσομεν, όταν έκείνην την ήμέραν έλθοϋσαν ϊδω."Ηξει δ' ου δια μακρού τούτων θελόντων». Ο Αλκιβιάδης διατρανώνει τον πόθο του να τον γνωρίσει και το συμπέρασμα της συζητήσεως είναι ότι εκείνος: «Δεν θ' άργήοη να έλθη». ("Ηξει δ' ου δια μακρού).

Αξίζει να αναφέρουμε εκείνο, το όποιο τόνισε ο Σωκράτης στην απολογία του, διότι αισθανόταν εσωτερικά το καθήκον να αφυπνίσει ηθικά τους Αθηναίους. Είχε τη συναίσθηση ότι αποστολή του ήταν να κινήσει τους Αθηναίους σε μια πνευματική αφύπνιση, ενώ εκείνοι τον καταδίκαζαν σε θάνατο. Και παραμένει πράγματι, ιστορική, εξαιρετικά ουσιαστική και βασική, η φράση του Σωκράτη: «Καθεύδοντες διατελείτε αν, ει μη τίνα άλλον ο Θεός ύμΐν έπιπέμψειε κηδόμενος υμών» (Πλάτωνος: ' Απολογία Σωκράτους 31 Α).

Ήταν ένα έντονο και ζωηρό σάλπισμα, για να ξυπνήσουν οι Αθηναίοι από τον πνευματικό λήθαργο.

3. Ρωμαίοι και έθνη.

'Αλλά και Ρωμαίοι συγγραφείς εκφράζονται με ανάλογο τρόπο. Επί της εποχής του Κικέρωνα (106-43 π.Χ.) κυκλοφορούσαν σιβυλλικοί χρησμοί, πού σχετίζονταν με την αναμονή «αθανάτου βασιλέως». Θα έλθει «αγνός άναξ» πού θα κράτη τα σκήπτρα όλης της γης. Λέγει ο χρησμός:

«Αύτάρ έπεί Ρώμη καί Αιγύπτου βασιλεύσει, εις εν ιθύνουσα, τότε δη βασιλεία μεγίστη αθανάτου βασιλήος έπ' άνθρώποισι φανεΐται. "Ηξει δ' αγνός άναξ, πάσης γης σκήπτρα κρατήσων εις αιώνας πάντας έπειγομένοιο χρόνοιο». (Oracula Sibyllina Lispiae 1852, Σιβ. χρησ. Λόγος Γ' 46-50).

Ο Κικέρων, ο μεγαλύτερος των ρητόρων της Ρώμης, έχοντας υπόψη του τους στίχους αυτούς, διερωτάται: «in quem hominem, et in quod tempus est;» (σε ποιόν άνθρωπο και σε ποιόν χρόνο αναφέρεται;) [De Divinatione 1, II, LIV]. Με τις λέξεις και φράσεις αυτές διερωτάται ο Κικέρων ποιος θα είναι τούτος ο άναξ, πού ο χρησμός τον αποκαλεί αγνό, και σε ποιο χρόνο θα εμφανιστεί; Το άξιο ιδιαιτέρας σημειώσεως είναι ότι οι επόμενοι σιβυλλικοί στίχοι ομιλούν για τον αστέρα, πού θα φανεί, όταν έλθει κρυφά εκείνος, ο λόγος του Υψίστου, ο όποιος θα φέρει σάρκα όμοια με την των θνητών. Ιδού οι σχετικοί στίχοι:

«Αλλ' οπόταν αστήρ πανείκελος ήελίοιο λαμπρός απ' ούρανόθεν προφανή ένί ήμασι μέσσοις, και τότε δη κρύφιος ήξει Λόγος ύψίστοιο, σαρκοφέρων, θνητοϊσιν όμοίϊον αλλά συν αύτω αυξήσει το κράτος της Ρώμης, κλεινών τε Λατίνων,
Ειρήνη δ' έσται, πολέμων δ' άναπαύσεται "Αρης».
(Egloga IV).

Και οι ακόλουθοι στίχοι του Βιργιλίου (70-19 π.Χ. μπορούν να θεωρηθούν ως χρησμολόγοι. Τους παραθέτουμε σε μετάφραση: «"Ήδη νέος γόνος εκ του υψηλού ουρανού πέμπεται, άρτι /ενωμένου παιδός, δια του οποίου η σιδηρά γενεά πρώτον λήγει, και δι' όλον τον κόομον άνίσταται χρυσή γενεά, σύμπραττε (ευνοεί), ώ αγνή Είλέχθυια (το παιδίον τοϋτο).

Τέλος στον Σουίδα αναφέρεται ότι ο Αύγουστος Καίσαρας, αφού προσέφερε θυσία, ερώτησε το Μαντείο των Δελφών ποιος επρόκειτο να βασιλεύσει έπειτα από αυτόν, και η Πυθία έδωσε την έξης απάντηση:

«Παις Εβραίος κέλεταί με θεοϊς μακόρεσιν άνάσσων, τον δε δόμον προλιπεϊν, καί άϊδην αύθις εϊκέσθαι. Λοιπόν άπιθι σιγών εκ βωμών ημετέρων».

«Καί έξελθών εκ του μαντείου ο Αύγουστος, έστησεν εν τω Καπιτωλίω βωμόν, εν ώ έπέγραψε Ρωμαϊκοΐς γράμμασιν ο βωμός ούτος εστί του πρωτογόνου θεοϋ».

Ο Ρωμαίος ιστορικός Τάκιτος (55-120 μ.Χ.) γράφει σχετικώς ότι: «άπαντες ήσαν πεπεισμένοι εις την πίστιν αρχαίων προφητών, ότι η Ανατολή θα υπερίσχυση καί ότι σύντομα έμελλον να ϊδουν εξερχόμενους εκ της ' Ιουδαίας τους μέλλοντας να ποιμάνουν την οΐκουμένην». Και ο Σουετώνιος (69-125 μ.Χ.), Ρωμαίος και αυτός ιστορικός, εκφράζει ανάλογη γνώμη - την αρχαία και σταθερή πεποίθηση ότι ο Θεός προορίζει την Ιουδαία ως χώρα, από την οποία θα προέλθουν αυτοί πού θα κυβερνήσουν την οικουμένη. Ακόμη ο Σουετώνιος αναφέρει ότι επί αυτοκράτορας Αυγούστου - επί του οποίου γεννήθηκε ο Χριστός - έγινε δημόσιο θαύμα, πού ανήγγειλε ότι η φύση εγκυμονούσε μεγάλο πρόσωπο το όποιο θα γινόταν ο βασιλεύς των Ρωμαίων. Στη συνέχεια ρώτησαν το Μαντείο των Δελφών και αυτό απάντησε ότι θα έλθει κάποιος, θα γεννηθεί άνθρωπος χωρίς να φθαρεί η παρθενία της μητρός, πού θα λύση τη φθορά των ανθρώπων από τα αθεράπευτα πάθη, και «αυτόν θα τον φθονήσει άπιστος λαός και θα κρεμαστή ως κακούργος άξιος θανάτου».

Διάφοροι συγγραφείς και ερευνητές πού ασχολήθηκαν ιδιαιτέρως με τους μύθους και τις μυθολογίες των διαφόρων λαών της Ανατολής διέκριναν μεταξύ τούτων ορισμένα χαρακτηριστικά γνωρίσματα σχετικά με την έλευση στον κόσμο ενός μεσίτη η δικαστού μεταξύ ανθρώπων και Θεού. Μία γενική διαπίστωση είναι «ότι εις τάς παραδόσεις των διαφόρων λαών της Ασίας υπάρχει η πίστη περί «έλευσομένου τινός Μεγάλου Μεσίτου, τελικού Δικαστού, μέλλοντος Σωτήρος Βασιλέως Θεοϋ, κατα-κτητοϋ καί νομοθέτου, όστις ήθελεν επαναφέρει τον χρυσοϋν αιώνα επί της γης καί σώσει τους ανθρώπους από του Κακού».

Στην Κίνα «ο διδάσκαλος (Κομφούκιος - 6ος αιών π.Χ.) είπε: εάν ήρχετο εις θεόπεμπτος βασιλεύς θα έπετυγχάνετο επί μίαν γενεά η επιστροφή των ανθρώπων εις το Αγαθόν». Προβάλλεται από την Κινεζική Γραμματεία συνολική εικόνα περί του νοσταλγούμενου και προσδωκόμενου Θεανθρώπου, περί της Προσωπικότητας και του έργου του. Παρόμοιες δοξασίες συναντούμε στη Βαβυλωνία, στους λαούς των Αρίων, τους Ινδούς κλπ. - όπως αναφέρει ο καθηγητής Λ. Φιλιππίδης.

Πανάρχαιες δηλαδή προφητείες κυκλοφορούσαν ανάμεσα στα προχριστιανικά έθνη. ~Ήσαν εκείνες, πού είχε πει ο Θεός μετά την πτώση στους πρώτους ανθρώπους, στον Αδάμ και την Ευα και κατόπιν στο Νώε. Ο Νώε τις παρέδωσε στα τρία παιδιά του και εκείνα στα δικά τους παιδιά, αυτά στους απογόνους τους, στους τρεις μεγάλους κλάδους των λαών της γης. Το σημιτικό, το χαμιτικό και τον ινδοευρωπαϊκό. Στους διαφόρους λοιπόν λαούς βρίσκουμε, αλλοιωμένες φυσικά σε πολλά σημεία, τις προφητείες για τον ερχομό του Σωτήρος του κόσμου. Περίμεναν ένα θείο Λυτρωτή πού θα γεννιόταν εκ Παρθένου, και αυτός, θα έφερνε την αληθινή χαρά στον κουρασμένο και νοσταλγούντα τη σωτηρία του ανθρώπου.

4. Η έλευση του Σωτήρος
Ο ποιητής Γ. Βερίτης εκφράζει με το δικό του τρόπο τον πανανθρώπινο πόθο για τον ερχομό του Σωτήρος στο ποίημα του: Δεύτε ίδωμεν πιστοί!!

"Ω συ μεγάλε Αναμενόμενε

του δύστυχου πεσμένου ανθρώπου!

Για Σε ψαλμοί κι' ωδές και σίβυλλες,

για σένα οι θρύλοι κάθε τόπου.

Για Σε ό Δαβίδ τη λύρα ανάκρουσε,

κι' ο μεγαλόπνοος Ησαΐας,

πού διασκελίζοντας τα σύνορα

της Ιουδαίας και της Ασίας,

στης γης τα πέρατα το κήρυξε,

πώς θειο Παιδί για μας εδόθη,

π' όλοι θα βρουν σ' Αυτό την πλήρωση

οι πανανθρώπινοι μας πόθοι.

Τον ερχομό Σου, ώ! πώς τον πρόσμενε

του βράχου ό τραγικός Δεσμώτης,

όσο τα σπλάγχνα τ' όρνιο εσπάραζε

της αδαπάνητης του νιότης!

Κι ήρθες! Δεν ήρθες μ' αστροπέλεκα

και με βροντές και καταιγίδα.

Ήρθες σαν αύρα, σαν πνοή, σαν φως,

σαν ορθρινή δροσοσταλίδα.

Ήρθες! Μπροστά σου γονατίζουμε

-Μάγοι φτασμένοι από τα ξένα,

και ταπεινά σε χαιρετίζουμε

τον λατρευτό μας και τον Ένα.

5. Ιστορία και χρόνος

Πολλά ιστορικά γεγονότα, πραγματικά και αναμφισβήτητα, καταγράφηκαν από διάφορους ιστοριογράφους συχνά με πολλές λεπτομέρειες, χωρίς όμως να καθορισθούν αυτά χρονολογικά με τέτοια ακρίβεια, ώστε ό μελετητής και ερευνητής, να πληροφορείται επακριβώς πότε συνέβησαν. Δεν καθορίζουν οι ιστοριογράφοι με ακρίβεια τη χρονολογία, κατά την οποία συνέβησαν τα γεγονότα αυτά. Οι λόγοι αυτής της παραλείψεως είναι ποικίλοι: "Έλλειψη ακριβούς χρονολογικού συστήματος κατά το μακρινό παρελθόν, δυσχέρεια γενικότερα στη χρήση χρονολογικών συστημάτων, θεώρηση του εν λόγω γεγονότος ως πολύ γνωστού μεταξύ των συγχρόνων, ώστε να θεωρείται περιττός ο πληρέστερος χρονολογικός του καθορισμός κλπ.

Σε άλλες περιπτώσεις αναφέρονται πολλά γεγονότα σε συνδυασμό με το έτος της ηγεμονίας διαφόρων αυτοκρατόρων και βασιλέων, οπότε πρέπει να βρεθεί η περίοδος κατά την οποία έζησε και κυβέρνησε ο (ορισμένος ηγεμόνας. Τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η εξιστόρηση του ευαγγελιστή Λουκά για το πότε άρχισε ο Ιωάννης ο Πρόδρομος «κηρύσσων βάπτισμα μετανοίας». Γράφει (Λουκ. β' γ' 1-3): «Εν έτει δε πεντεκαιδεκάτω της ηγεμονίας Τιβερίου Καίσαρος, ηγεμονεύοντος Ποντίου Πιλάτου της Ιουδαίας... έπ' άρχιερέως "Αννα καί Καϊάφα, έγένετο ρήμα Θεού επί Ίωάννην τον Ζαχαρίου υίόν...». Οι διάφοροι μελετητές της ιστορίας, όταν ερευνούν τέτοια γεγονότα, πού δεν καθορίζονται χρονολογικά με ακρίβεια, αναζητούν άλλα βοηθητικά συμβάντα για να τα συσχετίσουν μεταξύ τους και να συμπεράνουν, όσο είναι δυνατόν ακριβώς, τη χρονολογία, κατά την οποία έγιναν. Συχνά καταφεύγουν σε (ορισμένα σπουδαία συμβάντα - πολέμους, επαναστάσεις κ.λπ. - και προσπαθούν να τα συσχετίσουν, ώστε να καθορίσουν χρονολογικά τα γεγονότα, πού ερευνούν.

Σημειώνουμε μερικά παραδείγματα καθορισμού τέτοιων ιστορικών γεγονότων με τη βοήθεια εντυπωσιακών αστρονομικών φαινομένων. Ο Θαλής ο Μιλήσιος (640-546 π.Χ.), ένας από τους επτά σοφούς της αρχαίας Ελλάδος, προανήγγειλε την ολική έκλειψη του ' Ηλίου της 28ης Μαΐου του 585 π.Χ. και χάρις στην επαλήθευση της έπαυσε ο πόλεμος μεταξύ Λυδών και Μήδων. ' Εξ άλλου από τη χρονολογία της εκλείψεως της σελήνης, την 27η Αυγούστου του 413 π.Χ., πού θεωρήθηκε από τον ' Αθηναίο στρατηγό Νικία ως κακός οιωνός, μπορούμε να καθορίσουμε χρονολογικά την αποτυχία της εκστρατείας των Αθηναίων στη Σικελία κατά την δευτέρα περίοδο του Πελοποννησιακού πολέμου.

Εξ άλλου έχουμε και αστρονομικά φαινόμενα με περιοδικό χαρακτήρα, πού επαναλαμβάνονται, δηλαδή, κατά κανονικά χρονικά διαστήματα, αυστηρά καθορισμένα, όπως είναι οι εκλείψεις ήλιου και σελήνης, η συνοδός δύο ή περισσοτέρων πλανητών, η εμφάνιση (ορισμένων κομητών κλπ.). ' Επομένως ο χρόνος, κατά τον όποιο συνέβη στο παρελθόν ένα τέτοιο γεγονός, είναι δυνατόν να υπολογισθεί στη βάση των φυσικών νόμων πού κυβερνούν το Σύμπαν. Κατά συνέπεια μπορούμε να καθορίσουμε ορισμένα κοινωνικά ή κοσμικά γεγονότα, πού συνδέονται με τέτοια αστρονομικά φαινόμενα.

6. Το άστρο και οι Μάγοι.
Το γεγονός της γεννήσεως του ' Ιησού Χρίστου συνδέεται με την εμφάνιση αστέρος, τον όποιο είδαν οι Μάγοι στην ' Ανατολή (σχ. 1) και ήλθαν να προσκυνήσουν τον τεχθέντα βασιλέα. Οι Μάγοι, όπως γράφει ο ' Ηρόδοτος, αποτελούσαν τάξη ή φυλή των Μήδων, από την οποία προέρχονταν οι ιερείς και οι ασχολούμενοι με τους αστέρες. Από τους Μήδους οι Μάγοι ήλθαν και στην Περσία. Μάγοι λέγονταν στους Βαβυλώνιους και οι σοφοί ιερείς του Βάαλ, οι οποίοι από το ναό του θεού τούτου παρατηρούσαν τους αστέρες και προσπαθούσαν να διαγνώσουν το μέλλον και τις τύχες των ανθρώπων.

Οι Μάγοι, λοιπόν, ήταν διδάσκαλοι και σοφοί, ανήκαν στην τάξη των Ιερέων και καλλιεργούσαν την αστρολογία. ' Η αστρολογία ήταν τότε όπως και σήμερα ψευδεπιστήμη, η οποία παραδέχεται την επίδραση των σχημάτων ομάδων αστέρων των αντικειμένων ή προσώπων πού μοιάζουν με τους αστερισμούς και των θέσεων στον ουρανό, του ήλιου, της σελήνης και των πλανητών (σχ. 2) στη ζωή του ανθρώπου. Είναι ουσιαστικά μία πρωτόγονη θρησκεία πού έχει την καταγωγή της από τους αρχαίους Βαβυλώνιους. Οι Μάγοι ασχολούνταν με την αστρολογία πού ήταν ανάμικτη με την αστρονομία και από τις αστρονομικές παρατηρήσεις έβγαζαν συμπέρασμα για το μέλλον των ανθρώπων. Η αστρονομία όμως αναπτύχθηκε και διαμορφώθηκε σαν ανεξάρτητη, πραγματική επιστήμη, στην αρχαία Ελλάδα - 6ο έως 2ο αιώνα π.Χ., - πού μελετούσε τους αστέρες, για να βρει τους νόμους πού τους κυβερνούν. Και εύρισκε - νόμους παγκόσμιους πού κυβερνούν το μεγαλειώδες Σύμπαν.

' Η εμφάνιση, λοιπόν, του άστρου στην Ανατολή υπήρξε η αφορμή να ξεκινήσουν οι σοφοί Μάγοι για το μακρινό ταξίδι στην Παλαιστίνη με σκοπό να προσκυνήσουν τον τεχθέντα Βασιλέα. 'Αλλά τι ήταν το άστρο της Βηθλεέμ; Ήταν πραγματικός αστέρας, πού έλαμπε στον ουρανό και εντυπωσίασε τους Μάγους; Πότε εμφανίσθηκε και ποια άλλα στοιχεία γνωρίζουμε γι’ αυτό;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β'.

Αστρονομικά στοιχεία

για τον αστέρα και απίθανες εκδοχές

1. Δεδομένα και διαπιστώσεις.

Για τον αστέρα των Μάγων έχουμε στην πραγματικότητα μια μόνο αυθεντική πληροφορία, του Ευαγγελιστή Ματθαίου. Εμμέσως παρέχει ορισμένα χρονολογικά στοιχεία και ο Ευαγγελιστής Λουκάς. "Ας παρακολουθήσουμε τα γραφόμενα τους.

Ό Ματθαίος ιστορεί:
Του δε Ιησού γεννηθέντος εν Βηθλεέμ της Ιουδαίας, ιδού
μάγοι από ανατολών παρεγένοντο εις Ιεροσόλυμα
λέγοντες- που έοτιν ό τεχθείς βασιλεύς των Ιουδαίων; εϊδο-
μεν γαρ αυτού τον αστέρα εν τη ανατολή καί ήλθομεν προσκυνή-
σαι αύτω.
Άκούσας δε Ηρώδης ό βασιλεύς έταράχθη καί πάσα Ιερο
σόλυμα μετ' αυτού,
καί συναγαγών πάντας τους αρχιερείς καί γραμματείς του
λαού έπυνθάνετο παρ' αυτών που ό Χριστός γεννάται.
οι δε είπον αύτω· εν Βηθλεέμ της Ιουδαίας, ούτω γαρ γέγρα-
πται δια του προφήτου·
Καί συ Βηθλεέμ, γη Ιούδα, ουδαμώς ελαχίστη ει εν τοις ήγε-
μόσιν Ίούδα' εκ σου γαρ έξελεύσεται ηγούμενος, όστις ποιμα-
νεϊ τον λαόν μου τον Ισραήλ.
Τότε ό Ηρώδης λάθρα καλέσας τους μάγους ήκρίβωσε παρ'
αυτών τον χρόνον του φαινομένου αστέρος,
καί πέμψας αυτούς εις Βηθλεέμ είπε· πορευθέντες ακριβώς
εξετάσατε περί του παιδιού, έπάν δε ευρητε, απαγγείλατε μοι,
όπως κάγώ έλθών προσκυνήσω αύτω.
οί δε άκούσαντες του βασιλέως έπορεύθησαν καί ιδού ό
αστήρ όν ειδον εν τη ανατολή προήγεν αυτούς, έως έλθών έστη
επάνω ου ην το παιδίον
ΐδόντες δε τον αστέρα έχάρησαν χαράν μεγάλην σφόδρα,
καί έλθόντες εις την οίκίαν εΐδον το παιδίον μετά Μαρίας της
μητρός αυτού, καί πεσόντες προσεκύνησαν αύτω καί άνοίξαντες
τους θησαυρούς αυτών προσήνεγκαν αύτω δώρα, χρυσόν καί
λίβανον καί σμύρναν
και χρηματισθέντες κατ' όναρ μη άνακάμψαι προς Ήρώδην,
δι' άλλης οδού άνεχώρησαν εις την χωράν αυτών...

16 Τότε Ηρώδης ίδών ότι ένεπέχθη υπό των μάγων, έθυμώθη λίαν,

καί άποστείλας άνείλε πάντας τους παϊδας τους εν Βηθλεέμ καί

εν πάσι τοις όρίοις αυτής από διετούς καί κατωτέρω, κατά τον χρόνον

όν ήκρίβωσε παρά των μάγων».

(Ματθ. β' 1-12, 16).

ολόκληρο στον Ιστοχώρο AGENT απ όπου και η πηγή