Αγία πενία και καταναγκαστική φτώχεια

η ζωή στην παραγκούπολη πού μπορεί να μην είναι στην Λατ. Αμερική, αλλά δίπλα μας

H πενία είναι η ύψιστη αρετή. Λαμπροί φιλόσοφοι και διανοητές ασπάστηκαν την εκούσια πενία,την ακτημοσύνη, τον μετρημένο φιλοσοφικό βίο της εγκράτειας,της αφάνειας,της ταπεινώσεως. Άλλοι από ταπεινά ή διαστρεβλωμένα κριτήρια(κυνισμός,εγκρατιτισμός,φραγκισκανισμός) και άλλοι από βαθιά συναίσθηση της πραγματικότητας, ως έλεγχο στην ακράτεια και προστασία από την απληστία του κόσμου(κοσμικού φρονήματος).

Ο φιλοσοφημένος εγκρατής άνθρωπος φιλοκαλεί μετ'ευτελείας και διάγει ταπεινό βίο μετ'ευχαριστίας και εσωτερικής αμεριμνησίας και ουσιαστικής πληρότητας. "Τίς εστίν πλούσιος; Ο εν τω ολίγω αναπαυόμενος", έλεγαν και πίστευαν οι ρωμηοί πρόγονοι μας , οι κληρονόμοι της αρχαιοελληνικής λιτότητας και της χριστιανικής απλότητας. Πνευματικοί άνθρωποι όπως ο Παπαδιαμάντης και ο Κόντογλου ήταν υπερήφανοι για την πτωχεία τους και ενίκησαν αυτό τον κόσμο με την ασκητική χριστιανική φιλοσοφία πού συμπυκνώνεται στην εξής φράση: "τη ταπεινώσει τα υψηλά, τη πτωχεία τα πλούσια". Το πολίτευμα της ορθοδοξίας , της καθ'ημάς ανατολής είναι ακτημονικό, χωρίς να είναι αντιυλικό , ή γνωστικιστικό μανιχαίικο. Ζητούμε από τον Κύριο να μας φυλάξει από τον κόσμο χωρίς να μας άρη απ'αυτόν. Η ύλη είναι ευλογημένη, δύναται να μεταστοιχειωθεί, να αγιασθεί μέσα στον κόσμο της βασιλείας Του. Κορύφωση της φιλοσοφίας αυτής είναι η εκούσια αποταγή πού βρίσκει κυρίως εκφραστές της τους ορθόδοξους μοναχούς.Ευλογημένη λοιπον η εκούσια πτωχεία, η αγία πενία.


Όμως η καταναγκαστική φτώχεια, η καταστροφική εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, η μη εκούσια φτώχεια είναι ευλογημένη; Έχει αξία ενώπιον του Κριτού, άλλα να σκέφτεσαι , άλλα να επιθυμείς και σε άλλη κατάσταση να βρίσκεσαι; Ο φθόνος κατά των πλουσίων και η άφρονη μανία του πλουτισμού και της θεραπείας ενός αρρωστημένου εαυτού πού νιώθει εγκλωβισμένο στην φτώχεια, μόνο και μόνο γιατί νιώθει το Εγώ πληγωμένο, καθιστά και τον πλέον φτωχότερο ομόδικο με έναν εκμεταλλευτή και άφρονα πλούσιο και δεν σώζει τον φτωχό. Ομοίως και ο αρρωστημένος κομπαστικός εγκρατιτισμός γιατί σε αυτόν κρύβεται το μίσος του υλικού κόσμου και μια εωσφορική υπερηφάνια τάχα αγιότητος.


Άρα ο εκούσια, ο ευγενής φτωχός, ο ζων ευχαριστηριακά είναι ο μακάριος και ο ευτυχισμένος. Το να έρθει το κράτος και να σε λεηλατήσει ώς κοινωνική και οικονομική υπόσταση δεν σε καθιστά άγιο φτωχό αυτόματα. Σημασία έχει η προαίρεση σου.


Και οπωσδήποτε δεν χρωστάμε χάρη στον εκμεταλλευτή και τον δυνάστη. Δεν ιεροποιείται η αδικία. Αν δούμε ρεαλιστικά τα πράγματα φτώχεια σημαίνει να πεινάς,να χρεωστάς, να κρυώνεις, να μην έχεις γάλα και παπούτσια για τα παιδιά σου, καταστάσεις πού οι μεγαλύτεροι στην ηλικία τις εβίωσαν.Όχι δεν είναι αγία η φτώχεια, αν εσύ δεν την έχεις επιλέξει! Ναι! Μπορεί να μην καταφύγεις σε γογγυσμούς, όπως ο Λάζαρος της παραβολής, να την εκμεταλλευτείς κατάλληλα και να κερδήσεις και την πνευματική φτώχεια. Όμως αυτό είναι πάντα καρπός ελεύθερης προαιρέσεως και διαθέσεως.Δεν πάνε όλοι οι πλούσιοι στην κόλαση, ούτε όλοι οι φτωχοί στον Παράδεισο.


Ούτε τα κηρύγματα περί πτωχείας σώζουν, αν εμείς πρώτα δεν θεραπεύσουμε το κοινωνικό αυτό καρκίνωμα, ή έστω να το διακονήσουμε όχι μόνο με πνευματική αλλα κυρίως πρώτον με υλική προσφορά και ζωντανή συμπαράσταση. Ας επιχειρήσουμε να μακαρίσουμε έναν φτωχό πατέρα με πέντε πεινασμένα παιδιά , για την κατάσταση του,χωρίς πρώτον να κρατάμε τεμάχιον άρτου στα χέρια μας, προσφορά αγάπης  και μετά ας κρίνουμε τον εαυτό μας για την ποιότητα της διάκρισης μας. Η απάντηση της συνείδησης μας θα είναι κραυγή ελέγχου προς την αδιακρισία μας!

Όχι δεν χρεωστάμε χάρη σε αυτόν πού αδικεί και καταπνίγει τον φτωχό. Αυτός δεν είναι μόνο εχθρός της φτώχειας, αλλά και την καλή προαίρεση του φτωχού προς την αγία μακαριότητα της πενίας, αμβλύνει με την απάνθρωπη μανία και την κακία του.Οι Πατέρες της Εκκλησίας εδιώχθησαν αλλά και αγίασαν ακριβώς για έναν τέτοιον έλεγχο...