Tην εβδομάδα αυτή και μάλιστα την τετάρτη και παραδοσιακότερα στην αγρυπνία της πέμπτης ψάλλεται ο Μέγας Κανών. Ένα χαρακτηριστικό αυτής της εβδομάδος Ποίημα, πού το ψάλλαμε ήδη τμηματικά και την πρώτη εβδομάδα των νηστειών.
Είναι μια πρόσκληση σε ανασκόπηση ζωής, εγρήγορση, συντριβή και μετάνοια,πού μας κρατά ζωντανούς και έξυπνους στον αγώνα τώρα στα τέλη της Τεσσαρακοστής.Ποιητής είναι ο άγιος Ανδρέας Κρήτης, τόπος συγγραφής η Βασιλεύουσα και χρονος το 717 κατά πάσαν πιθανότητα.Αφορμή σύνθεσης του Κανόνα ήταν ίσως η αραβική επιδρομή στα ρωμαϊκά εδάφη, όπως υπονοείται στα Θεοτοκία.Βλέπουμε λοιπόν πώς η ελληνική ψυχή εμπνεύστηκε ακόμα μια φορά από ένα αρνητικό γεγονός, για να δημιουργήσει γόνιμα, όπως στην περίπτωση του ακαθίστου και του μεγάλου στην Θεοτόκο παρακλητικού.
Ο ποιητής τοποθετεί τον εαυτό του στο τέλος της ζωής του. Αναπολεί τις πράξεις του και απελπίζεται για σωτηρία. Ανοίγει λοιπόν την Αγία Γραφή για να λάβει απαντήσεις και σε έναν θρήνο ενδοελέγχου και ταπεινώσεως, εξαίρει τα παραδείγματα των δικαίων πράξεων πού αναφέρονται σε Παλαιά και Καινή Διαθήκη, τα οποία ομολογεί πώς δεν μιμήθηκε,ενώ ταυτίζει τον αμαρτωλο εαυτό του με όλα τα εγκλήματα και ατοπήματα των "κακών" της Γραφής.
Κοντάκιο του Κανόνα, είναι το περίφημο Ψυχή ψυχή μου, ποίημα Ρωμανού του Μελωδού, ενώ συναγιγνώσκεται μαζί με αυτόν ο Βίος της Αγίας Μαρίας της Αιγυπτίας, ως προτρεπτικός στην μετάνοια!
Μερικά από τα δείγματα του Κανόνα αμετάφραστα και παραφρασμένα, παραθέτουμε εδώ:
Ἐτέκταινον, ἐπὶ τὸν νῶτόν μου πάντες, οἱ ἀρχηγοὶ τῶν κακῶν, μακρύνοντες κατ' ἐμοῦ τὴν ἀνομίαν αὐτῶν.
Πάνω στην πλάτη μου ραδιουργούσαν οι αρχηγοί των κακών και επέκταιναν εναντίον μου την ανομία τους.
Ἀπώλεσα, τὸ πρωτόκτιστον κάλλος, καὶ τὴν εὐπρέπειάν μου, καὶ ἄρτι κεῖμαι γυμνός, καὶ καταισχύνομαι.
Έχασα την ομορφιά την πρωτόκτιστη και τον στολισμό μου και ήδη στέκομαι γυμνός και καταντροπιασμένος.
Κατέρραψε, τοὺς δερματίνους χιτῶνας, ἡ ἁμαρτία κᾀμοί, γυμνώσασά με τῆς πρίν, θεοϋφάντου στολῆς.
Μου έρραψε τους δερμάτινους χιτώνες η αμαρτία, αφού πρώτα με γύμνωσε από την στολή την θεοΰφαντη.
Περίκειμαι, τὸν στολισμὸν τῆς αἰσχύνης, καθάπερ φύλλα συκῆς, εἰς ἔλεγχον τῶν ἐμῶν, αὐτεξουσίων παθῶν.
Και είμαι ντυμένος την στολή του αίσχους, σαν πού φορούσε ο Αδάμ φύλλα της συκιάς και έτσι ελέγχομαι από τα πάθη στα οποία ελεύθερα από μόνος μου έπεσακα.
Ἐστόλισμαι, κατεστιγμένον χιτῶνα, καὶ ἠμαγμένον αἰσχρῶς, τῇ ῥύσει τῆς ἐμπαθοῦς, καὶ φιληδόνου ζωῆς.
Στολίστηκα χιτώνα γεμάτο στίγματα και βουτηγμένο αισχρά, σαν σε αίμα στην ζωή της εμπάθειας και της φιληδονίας.
Γυμνός εἰμι τοῦ Νυμφῶνος, γυμνός εἰμι καὶ τοῦ γάμου, ἅμα καὶ δείπνου, ἡ λαμπὰς ἐσβέσθη ὡς ἀνέλαιος, ἡ παστὰς ἐκλείσθη μοι καθεύδοντι, τὸ δεῖπνον ἐβρώθη· ἐγὼ δὲ χεῖρας καὶ πόδας, δεθεὶς ἔξω ἀπέρριμμαι.
Γυμνός είμαι από νυφικά ρούχα , γυμνός και δεν μπορώ να έρθω στον Γάμο σου και στο γαμήλιο δείπνο. η λαμπάδα μου δεν είχε λάδι και σβήστηκε, η θύρα για το νυφικό κρεβάτι κλείστηκε ενώ κοιμόμουν, και το δείπνο φαγώθηκε. Και εγώ δεμένος χειροπόδαρα πετάχτη
έξω.
Και ο οίκος του Κοντακίου, Ρωμανού:
Τὸ τοῦ Χριστοῦ ἰατρεῖον βλέπων ἀνεῳγμένον,
καὶ τὴν ἐκ τούτου τῷ Ἀδὰμ πηγάζουσαν ὑγείαν,
ἔπαθεν, ἐπλήγη ὁ διάβολος, καὶ ὡς κινδυνεύων ὠδύρετο,
καὶ τοῖς αὐτοῦ φίλοις ἀνεβόησε·
τί ποιήσω τῷ Υἱῷ τῆς Μαρίας;
κτείνει με ὁ Βηθλεεμίτης,
ὁ πανταχοῦ παρών, καὶ τὰ πάντα πληρῶν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου